بازارهای معاملات نفت

رونق مبادلات در بازار معاملات آتی نفت چین

مبادلات در بازار معاملات آتی نفت چین که به یوان انجام می‌گیرد از زمان اعلام تصمیم آمریکا برای خروج از برجام، افزایش یافته است.

به گزارش اقتصادنگار به نقل از ایسنا، این معاملات در ۲۶ مارس در بازار بورس انرژی بین المللی شانگهای راه اندازی شد و با بدبینی نسبت به تاثیر این بازار تحت مدیریت دولت بر معاملات نفت وست تگزاس اینترمدیت در نیویورک و معاملات برنت، روبرو شد.

اما اقدام ترامپ برای وضع مجدد تحریمها علیه ایران، علاقه به معاملات نفتی چینی را برانگیخته است. حجم معاملات روزانه نفت در بازار انرژی بین المللی شانگهای چهارشنبه گذشته به بیش از ۲۴۰ هزار لات رسید که دو برابر معاملات انجام گرفته در آسیا در روز سه شنبه، پیش از اعلام خبر اعمال مجدد تحریمهای آمریکا علیه ایران بود.

در مقایسه، روزانه حدود ۱.۴ میلیون لات نفت وست تگزاس اینترمدیت در آوریل دست به دست شده است در حالی که کمتر از یک میلیون لات نفت برنت در مدت مشابه مبادله شده است. یک لات معادل ۱۰۰۰ بشکه نفت در هر سه بازار است.

شرکت تحقیقاتی "بی ام آی ریسرچ" در یادداشتی نوشت: گمانه زنی هایی وجود دارد مبنی بر اینکه فروش نفت ایران و عدم دسترسی به فاینانس دلاری تقاضا برای معاملات شانگهای به یوان را افزایش خواهد داد. با عمیق شدن روابط انرژی چین با ایران و با توجه به علاقه پکن برای حمایت از قراردادهای نفتی به یوان و بین المللی سازی ارز خود، پرداخت پول نفت به یوان و استناد کردن به معاملات آتی شانگهای به عنوان مبنا، منطقی به نظر خواهد رسید.

جان دریسکول، معامله‌گر باسابقه بازار نفت هفته گذشته به شبکه سی ان بی سی گفت: معامله‌گران ایرانی برای دور زدن محدودیتها پیرامون معاملات دلاری و بانکهای آمریکایی، از گزینه معاملات به یوان چین در بازار معاملات آتی شانگهای برخوردار هستند.

معامله خارجی‌ها در بازار نفت بورس انرژی ممنوع نیست

مدیرعامل بورس انرژی با بیان جزییات عرضه نفت در روز جاری با بیان این که معامله نفت در بورس انرژی فیزیکی است اعلام کرد مشارکت خارجی‌ها در معامله نفت بورس انرژی ممنوع نیست.

مدیرعامل بورس انرژی با بیان جزییات عرضه نفت در روز جاری با بیان این که معامله نفت در بورس انرژی فیزیکی است اعلام کرد مشارکت خارجی‌ها در معامله نفت بورس انرژی ممنوع نیست.

به گزارش تجارت‌نیوز،سیدعلی حسینی با اشاره به همکاری‌های مشترک نهاد بورسی و وزارت نفت عنوان کرد: با حمایت جدی وزیر نفت و همراهی شرکت ملی نفت ایران و براساس ماده ۴ قانون برنامه ششم، از امروز ششم آبان ماه شاهد عرضه نفت خام سبک در بورس انرژی خواهیم بود.

حداقل محموله‌های خرید

وی در ادامه گفت: حداقل محموله‌های خرید ۳۵ هزار بشکه است. ۲۰ درصد از ارزش معاملات ریالی و ۸۰ درصد دیگر آن به صورت ارزی (اعتباری) تسویه خواهد شد. مدیرعامل بورس انرژی با بیان اینکه معامله نفت در بورس انرژی فیزیکی است، گفت: حدود ۲ ماه پس از معامله، محموله، تحویل و بارگیری می‌شود و پس از آن ۵۰ روز فرصت دارند تا ارز حاصل از صادرات را به حساب شرکت ملی نفت برگردانند و با این کار ضمانت نامه‌های آن‌ها آزاد می‍شود.

شرایط پرداخت

حسینی در ادامه در خصوص شرایط پرداخت نیز اینچنین گفت: درخصوص شرایط پرداخت شاهد انعطاف محسوس شرکت ملی نفت هستیم. یعنی این امکان وجود دارد که به جز ۳ ارز یورو، یوآن و درهم که در اطلاعیه عرضه ذکر شده، خریدار بتواند با سایر ارزهای معتبر نیز اقدام به تسویه وجوه کند و محدودیت خاصی درخصوص تسویه وجوه وجود ندارد.

وی در خصوص ورود سرمایه گذاران خارجی به این معاملات نیز گفت: افراد بازارهای معاملات نفت بسیار زیادی از عرضه بورس در انرژی استقبال می‌کنند و باید فضا را برای بخش خصوصی در این زمینه فراهم کنیم. شرایطی فراهم شده که سرمایه‌گذاران خارجی هم می‌توانند، به این بازار وارد شوند.

نحوه مشارکت خارجی‌ها

مدیرعامل بورس انرژی معتقد است خارجی‌ها می‌توانند با دریافت کد معاملاتی از بورس اقدام به خرید محموله‌های نفت خام ایران از طریق بورس انرژی کنند. وی در توضیح این موضوع گفت: تاکنون بیش از ۱۰۰ کد معاملاتی توسط خارجی‌ها در بورس انرژی دریافت شده که می‌توانند از طریق آن اقدام به خرید محموله‌های نفت خام و فرآورده‌های نفتی کنند.

وی با اشاره به اینکه شرکت های حقوقی با پرداخت ۱۰ درصد ارزش تقریبی معامله بعنوان پیش پرداخت می توانند در این معاملات شرکت کنند گفت: ماخذ قیمت این عرضه، نفت خام برنت است که از نشریه پلت استخراج می شود که این نشریه یک نشریه بین المللی است و مورد استناد بازیگران نفت خام قرار می گیرد.

قیمت پایه

حسینی همچنین گفت: قیمت پایه براساس اطلاعیه عرضه‌ای که شرکت ملی نفت به ما داده و در سایت منتشر شده ۷۹ دلار و ۱۵ سنت است و این قیمت پایه برای رقابت بوده و می‌تواند قیمت نهایی بالاتر از این رقم هم قرار بگیرد. وی در پایان بیان کرد: انتشار اطلاعیه عرضه نفت خام در بورس انرژی نقطه عطفی در صنعت نفت و بازار سرمایه ایران است.

کاهش قیمت نفت در معاملات بازارهای جهانی

با افزایش ذخایر نفت آمریکا و نگرانی از اینکه محدودیت های کرونایی جدید در چین، مصرف سوخت در این کشور کاهش دهد، قیمت نفت در معاملات آخرین روز کاری بازارهای جهانی کاهش یافت.

به گزارش رویترز، با افزایش ذخایر نفت آمریکا و نگرانی از اینکه محدودیت های کرونایی جدید در چین، مصرف سوخت در این کشور کاهش دهد، قیمت نفت در معاملات آخرین روز کاری بازارهای جهانی کاهش یافت.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس ؛ هر بشکه نفت برنت با 69 سنت کاهش 55.41 دلار و هر بشکه نفت خام آمریکا با 86 سنت کاهش 52.27 دلار معامله شد.

بر اساس این گزارش، در مجموع ذخایر نفت خام آمریکا به طرز شگفت بازارهای معاملات نفت انگیزی 4.4 میلیون بشکه در هفته های اخیر افزایش یافته است درحالی که انتظار می رفت 1.2 میلیون بشکه کاهش یابد.

بنا بر اعلام شرکت بیکر هیوز، شرکت های انرژی آمریکا با افزایش قیمت نفت در چند ماه گذشته، برای نهمین هفته متوالی، بر تعداد دکل های نفت و گاز فعال این کشور افزودند اما هنوز تعداد این دکل ها 52 درصد کمتر از مدت مشابه پارسال است.

سازمان حمل و نقل آمریکا اعلام کرد مسافرت های جاده ای در آمریکا در ماه نوامبر 11 درصد کاهش یافت که کاهش شدیدتری نسبت به ماه اکتبر بوده است.

لوئیس دیکسون، تحلیلگر ریستاد انرژی گفت: «به نظر می رسد موج دوم همه گیری ویروس کرونا در چین همچنان ادامه دارد و شیوع روزانه افزایش بازارهای معاملات نفت می یابد و به مناطق مختلف از جمله شانگهای کشیده می شود.»

نگاهی به انواع معاملات نفتی

● معاملات خیاری ( option) :
از آنجا که آینده نگری و پیش بینی مسایل در تعاملات گوناگون از جمله خرید و فروش انرژی و نفت از عوامل بسیار مهم و سرنوشت ساز می باشد، اصطلاحی در ادبیات نفتی تحت عنوان «بازار آینده» رایج شده و معاملات خیاری به بازار آینده (آتی) اختصاص یافته است. معاملات خیاری به خریدار اجازه و امکان می دهد که در انجام معامله یا عدم انجام معامله بر حسب درک شرایط و امکانات خود تصمیم گیری نماید. فی الواقع معاملات خیاری، متدی است جهت جلوگیری از ریسک های غبن آمیز و زدون خطر و زیان و ضرر از پهنه معاملات اقتصادی در عرصه نفت و گاز.
این روش معامله از اول نوامبر ۱۹۸۶ میلادی وارد بازار بورس نفت شده است و بر دو نوع می باشد :
الف) خیار خرید ( call options)
ب) خیار فروش (put option)
طبق اساسنامه و دستورالعمل این معامله، خریدار نفت می تواند در صورت تمایل یک قرارداد نفت خام آینده را با یک قیمت ثابت- که اصطلاحاً قیمت نفوذی strike price نامیده می شود- بخرد هر دو عامل (قیمت نفوذی و ماه تحویل) هر دو در هنگام اجرای قرارداد خیاری تعیین می شود.
ویژگی های این نوع معامله عبارتست از :
۱) خریدار می تواند قرار داد منعقده نفت خام را بفروشد یا به شرکت دیگر واگذار نماید.
۲) خیار خرید و فروش هر دو مهلت مشخصی دارند و چنانچه صاحب قرارداد (خریدار) بخواهد از امتیاز معامله خیاری خود استفاده نماید باید قبل از انقضای مهلت تصمیم بگیرد. مهلت قراردادهای خیاری در بازار بورس نیویورک (NEWMEX) در اولین جمعه هر ماه قبل از ماه تحویل به پایان می رسید.
بازار آینده و بازار خیاری تفاوتهایی با هم دارند که عبارتست از :
A) در بازار آینده «برای خرید و فروش» تعهد وجود دارد ولی در بازار خیاری «خیار» (اختیار) وجود دارد.
B) در هر دو بازار منفعت می تواند نامحدود باشد منتها در بازار خیاری منفعت نامحدود با پرداخت امتیاز خواهد بود.
C) در بازار خیاری ضرر محدود می باشد( با بازارهای معاملات نفت پرداخت امتیاز) و حال آنکه در بازار آینده ضرر نامحدود است بدون پرداخت امتیاز.
▪ نوع دیگری از معاملات نفتی، معامله «فوب» می باشد
ـ FOB: Free oN Board (تحویل در مبداء)
در این نوع معامله نفتکش در مبداء بارگیری محموله‌‌ (cargo) را از فروشنده (کشور صادر کننده نفت) تحویل گرفته و بهای آن قبلاً طی موافقت نامه های اقتصادی شرکت خریدار و فروشنده پرداخت گردیده، به محض خاتمه بارگیری و ترک مبداء فروشنده هیچگونه مسئولیتی در قبال بیمه و حمل و نقل و مسایل حاشیه ای به عهده ندارد و همچنانکه از نام آن پیداست به محض آزاد شدن (Free) از مرز بارگیری (Board) تمام مسایل مربوطه به عهده خریدار می باشد. در مورد ساختار و معادلات اقتصادی این معامله، صحبتها بسیار است که به منابع مربوطه می توان مراجعه نمود.
ـ C.I.F : Cost , In surance and freight (تحویل در مقصد با بیمه)
در این معامله که مطابق توافقهای به عمل آمده بین خریدار و فروشنده نفت ، مسئولیت وهزینه بیمه نفتکش(insurance ) و محموله آن (cargo) و هزینه حمل و نقل (Fright) به عهده فروشنده می باشد در واقع مسئولیت فروشنده پس از پایان تخلیه نفت و قطع لوله های بارگیری (Dis conection of Hoses)درمقصد و ارایه اسناد خاتمه می یابد.
البته طبق موافقت نامه های فیمابین قیمت (cargo) و هزینه حمل و بازارهای معاملات نفت نقل و هزینه بیمه و عوارض گمرکی به فروشنده پرداخت شده است۰لازم به توضیح است درقراردادهای سیف تحویل کالا موقعی رسمیت می یابدکه اسناد بارگیری و اسناد مربوطه به خریدار تحویل شود و فقط تحویل اصل کالا اکتفا نمی کند.
ـ سی اند اف C&F : Cost and Freight
در این معامله قیمت محموله نفت (cargo) و هزینه حمل و نقل (Freight) از قبل به فروشنده تحویل شده و فروشنده نفت مسئولیت تحویل نفت با اسناد و مسایل مربوط به حمل و نقل را تا مقصد به عهده می گیرد.
اما مسایل مربوط به بیمه (In surance) به عهده خریدار است.
لازم به توضیح است هم در معامله سیف (CIF) و هم در معامله (C&F) اتاق بازرگانی بین المللی (Icc) میزان تعهدات فروشنده و خریدار را در قراردادهای مزبور تعیین و تبیین می نماید.
ـ طرح معاوضه (سو آپ) : SWAP
طرح سو آپ از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی در بازار بورس رواج یافت. در واقع طرح معاوضه «تبادل ریسک قیمت» می باشد. یک طرف معامله خواهان آنست که قیمت خرید یا فروش در تاریخ مشخص در آینده در سطح معینی باشد. این قیمت ثابت با طرف دیگر معامله که ریسک تغییرات آینده را به عهده می گیرد توافق می گردد.
قیمت نفت در این معامله با قیمت شناور مرتبط است که بر اساس قیمت پایه (Index) مشخص می گردد.
نکته قابل توجه و حائض اهمیت در «سوآپ» آنست که : نفت به صورت فیزیکی تحویل داده نمی شود و معامله سوآپ با توجه به قیمت Index انجام می شود.
جهت روشن شدن معامله سوآپ انواعی از آن در قالب مثال آورده می شود :
۱) تولید کننده نفت :
تولید کننده تمایل دارد نفت خام را به قیمت بازار (قیمت روزمره) بفروشد ولی می خواهد این قیمت را (مثلاً ۳۰ دلار به ازاء هر بشکه) از قبل برای سال بعد تثبیت نماید.
۲) تولید کننده نفت سوآپ را به قیمت ثابت ۳۰ دلار به ازاء هر بشکه به معامله گر سوآپ برای تحویل در سال بعد می فروشد.
۳) تاریخ سررسید سوآپ
چنانچه قیمتهای شناور بازار بالاتر از قیمت تثبیت شده باشند (مثلاً ۳۲ دلار) تولید کننده به معامله گر سوآپ تفاوت بین قیمت هر بشکه (۳۲ دلار) و قیمت توافق شده (۳۰ دلار) یعنی ۲ دلار را می پردازد. ولی همین تولید کننده در صورتی که تمایل داشته می تواند محموله واقعی را به خریداران به قیمت واقعی (۳۲ دلار) بفروشد و به این صورت ۲ دلار ضرر را جبران نماید.
۴) طرح معاوضه
رایج ترین نوع معامله «سوآپ» که خیلی معمول و درک آن بسیار ساده است طرح معاوضه نفتی می باشد در این گونه خرید و فروش که بنا به شرایط جغرافیایی و رئوپلتیکی و مسایل بازارهای معاملات نفت پیچیده سیاسی ـ جغرافیایی ـ فرهنگی اقتصادی صورت می گیرد به این صورت است که کشوری تولید کننده تمایل دارد نفت خود را در نقطه ای به خریدار تحویل داده و معادل کیفی و کمی آن را در نقطه ای دیگر تحویل بگیرد (خودش مستقیماً تحویل می گیرد یا وکیل او یا طرف معامله او) و بابت این تغییر موقعیت جغرافیایی تحویل،‌کشور رابط حق ترانزیت یا دلالی دریافت میکند.
به عنوان مثال ایران از کشورهای نفتخیز آسیای میانه و قفقاز در بحر خزر نفت دریافت می کند. چون از یک طرف آن کشورها به دریای آزاد راه ندارند یا مشکل دارند یا انتقال نفت از طریق خطوط لوله و شرایط فنی و مهندسی مقرون به صرفه نیست و قس علیهذا و از طرفی ایران می بایست برای تهیه خوراک (Feed) ورودی پالایشگاههای تهران و تبریز از جنوب ایران (مناطق نفت خیز) نفت ارسال نماید که مسلماً احتیاج به احداث خطوط لوله ـ نصب ـ نگهداری و تقویت فشار و ایستگاه های مختلف حفاظت کاتدی و مسایل گوناگون هزینه آفرین دارد.
با توجه به دو مولفه فوق الذکر ایران می تواند نفت از آن کشورها دریافت نموده وخوراک پالایشگاههای تهران و تبریز را تامین نماید و در عوض، نفتی معادل نفت دریافت نموده در جزایر جنوبی کشور در خلیج فارس به مشتریان کشورهای اولیه بپردازد و بابت این معامله مقداری ارز تحت عنوان «حق ترانزیت» دریافت کند.
البته مسایل سیاسی و بین المللی هم در این نوع معامله بسیار موثر است. به عنوان مثال آمریکا که از مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی است سعی دارد در کشورهای همسایه شمالی ایران به انحاء مختلف نفوذ نماید که یکی از گذرگاههای نفوذی، تسلط بر صدور نفت خام آنها می باشد که با اینکار می تواند اهداف سیاسی و اغراض اقتصادی خود را در آن کشورها عملی نموده و با برنامه ریزی های خاص نظامی ـ سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و بین المللی وفرامنطقه ای گلوی ایران را بفشارد (به تعبیر خود آنان) منتها با پیاده نمودن طرح سوآپ علاوه بر انجام معاملات اقتصادی و نفتی وکسب درآمد ارزی می توان جهت خنثی سازی نقشه های شوم مخالفان بستر سازی مناسبی انجام داد.
ـ BUY – BACK (بیع متقابل)
این نوع معامله که تقریباً شبیه معاملات کالا به کالا یا «پایا پای» می باشد که از آن به عنوان «معاملات تهاتری» یاد می شود اما در ابعاد بسیار گسترده تر و کیفیت بسیار پیچیده تر، در این معامله پرداخت به صورتی غیر از روش نقدی صورت می گیرد که در سالهای اخیر بیع متقابل در بخش نفت و گاز و پتروشیمی جهت توسعه میادین و افزایش تولیدات آن مورد استفاده قرار گرفته است.
بیع متقابل به عنوان یکی از شیوه های تجارت متقابل از سوی کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (Economic commission for europe) بشرح زیر تعریف شده است:
«در این شیوه موضوع معامله اولیه عبارتست از ماشین آلات، تجهیزات، حق اختراع و اکتشاف و دانش فنی یا کمک های فنی ـ که به عنوان تکنولوژی و انتقال آن نامیده می شود- و به منظور نصب و استقرار تسهیلات تولیدی برای خریدار مورد استفاده قرار خواهند گرفت ـ هم چنین طرفین موافقت می نمایند که فروشنده متعاقباً تولیدات به دست آمده از تسهیلات تولیدی مذکور را از خریدار اولیه ابتیاع نمایند (خریداری کنند).
در واقع هنگامی که یک شرکت تصمیم بگیرد و با لحاظ نمودن شرایط و امکانات مختلف و دارائی ها و سرمایه خود در کشور دیگر سرمایه گذاری صنعتی و تکنولوژیکی یا کشاورزی نماید و کارهای مختلف آن اعم از مطالعات ابتدائی اکتشافی و استخراج ـ‌نصب سکو و (Plat fom) در دریا یا خشکی ـ احداث خطوط لوله و ایجاد و نصب قطعات مختلف پالایشگاه ـ جهت پالایش و تصفیه نفت و گاز یا واحدهای تبدیل موادخام به موادی با ارزش افزوده همچون مجتمع های پتروشیمی وپلیمری-راانجام دهدبدون انکه از مالک اصلی هزینه و اجرتی دریافت نماید بلکه در عوض، هنگام بهره برداری از واحدهای مربوطه، از محصولات آن مجتمع برداشت نموده تا آنکه سرمایه و سود سرمایه و هزینه های جانبی را تسویه نمایند.
نمونه بارز بیع متقابل در ایران مشارکت شرکت توتال فرانسه ـ اجیپ وانی (Eni) ایتالیا در پا رس جنوبی و توسعه میادین نفتی دریایی در فلات قاره از جمله پروژه بلال و سیری و . می باشد.ازانواع معاملات مشهور نفتی می توان به طرح فاینانس(FINANCE )اشاره نمودکه در مقام مقایسه نسبت به بیع متقابل دارای ارجحیت وامتیازاتی است که دراینجا مجال مجادله نیست.

بازار در انتظار معاملات آتی نفت

پتروتحلیل- دکتر علی حسینی مدیر عامل بورس انرژی در حالی از عرضه مجدد نفت در بورس انرژی ابراز بی اطلاعی بازارهای معاملات نفت می کند که برخی از نمایندگان مجلس و‌اعضای دولت مجدانه در عرضه دوباره نفت در بورس انرژی هستند.

به گزارش «پتروتحلیل»، عرضه نفت در بورس انرژی در چند هفته اخیر و پس از وقفه یک ماهه، عرصه کشمکش میان موافقان و مخالفان‌ این طرح است.

مهندس خسرو جردی عضو اتحادیه صادر کنندگان‌ فرآورده های نفت و گاز پتروشیمی در حالی خبر از عدم بازگشت پول محموله های فروخته شده در بورس انرژی در پی کاهش شدید قیمت نفت در یک ماه گذشته را می دهد که محمد علی خطیبی مدیر سابق امور بازارهای معاملات نفت بین الملل شرکت ملی نفت آن را شایعه دانسته و پس از گذشت یک ماه از عدم تحویل محموله های فروخته شده به خریداران بخش خصوصی خبر می دهد!

این در حالی است که پیش تر دکتر مهدی حسینی معاون سابق وزیر نفت در گفت و‌گو با خبرنگار پتروتحلیل عرضه نفت به صورت کالایی در بورس انرژی را اشتباهی بزرگی دانست که در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد با شکست این پروژه اتفاق افتاده بود.

وی می گوید: فروش نفت توسط شرکت‌های خصوصی به علت‌نداشتن زیرساخت مناسب و شرایط تحریم کشتیرانی و بیمه ای به شکست می انجامد.

وی در ادامه گفت :معاملات بورس انرژی مانند بورس های بزرگ نفتی دنیا باید به سمت معاملات آتی پیش رود.

این در حالی است که مدیر عامل بورس انرژی معتقد است بر اساس فقه باید عرضه های اولیه نفت در بورس انرژی به صورت کالا و در آینده به صورت آتی و اوراق قرضه صورت پذیرد.

در پایان باید گفت پروژه ناکام عرضه نفت به صورت فیزیکی در بورس انرژی در حالی به گفته کارشناسان با شکست مواجه می شود که کمتر از یک ماه است این عرضه به دلایل نامعلوم متوقف شده است.

آنچه که مشخص است این است که هر چه زودتر باید بورس انرژی زیر ساخت های مناسب را برای عرضه نفت به صورت آتی فراهم کند.