تشکیل سبد سهام

ضرب‌المثل قدیمی وجود دارد که می‌گوید: همه‌ی تخم‌مرغ‌های خود را درون یک سبد نگذارید

تشکیل سبد سهام برمبنای متغیرهای بنیادی و رتبه‌بندی آنها برحسب بتا و بازده

یکی از راههای کاهش خطرپذیری در فرایند سرمایه‌گذاری روی اوراق بهادار خرید سبد سهام است. در این مقاله از دو معیار Z و G برای تشکیل سبد تشکیل سبد سهام سهام استفاده شده است. متغیرهای بنیادی استفاده شده در این مقاله، ضریب Z میزان سلامت مالی شرکت و G نرخ رشد سود خالص شرکت را نشان می‌دهد. بر این اساس سهام 153 شرکت در بورس تهران در دو الگوی 9 و 12 سبدی برحسب بتا و بازده در طول دوره 5 ساله رتبه‌بندی شدند.
نتایج نشان می‌دهد که همخوانی بین رتبه سبدها برحسب شاخصهای خطرپذیری و بازده در الگوی 9 سبدی بیش از الگوی 12 سبدی است. همچنین میزان همخوانی بین رتبه سبدها برحسب شاخص بازده بیش از همخوانی رتبه‌ها برحسب شاخص بتا است. در الگوی 9 سبدی برحسب میانگین بازده، سبد 1G 2Z بالاترین رتبه، را دارد. یعنی بالاترین نرخ بازده را داشته است. از لحاظ میانگین بتا سبد 1G2Z بالاترین رتبه، یعنی کمترین بتا را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Portfolio Formation Based on the Fundamental Vaviables and Their Rating on the Beta and Return

نویسندگان [English]

• Ebrahim Abbassi 1
• Amir Hossein Erza 2

Purchasing stock portfolio is one of the ways of risk mitigation in the light of investment process on securities. The research applies two measures, Z and G, to demonstrate stock portfolio. Fundamental variables applied in the research are Z index, which demonstrates financial authenticity of firm and G index that shows the growth rate of firm’s net profit. Accordingly, The stocks of 153 firms have been rated in Tehran stock exchange in to two patterns comprising nine portfolios and twelve portfolios based on Beta and the return during a five year period.
The results showed that the concordance of these portfolios’rating in a 9 porffolio pattern based on risk indexes and return is higher than a 12 portfolio pattern. In addition, concordance of the rate of portfolios based on the return index is higher than the concordance of rates based on the beta index. Z1G3 portfolio has the highest rate in a 9 portfolio pattern based on the return mean. In other words, it yields the highest return in terms of beta mean index. In terms of beta mean, Z2G1 portfolio has the highest rate, that is, it has the least beta.

نحوه تشکیل یک سبد سهام مناسب

یکی از توصیه‌هایی که بسیاری از متخصصان بازارهای مالی به سرمایه گذاران برای موفقیت در بورس می‌کنند، تشکیل سبد سهام و تنوع بخشی به آن است که نقش ارزنده‌ای در سود کسب شده توسط شما در آینده و در چشم انداز بلند مدت خواهد داشت.

برای همین است که باید به طور حتم با در نظر گرفتن یک استراتژی مناسب نسبت به تشکیل پرتفوی یا سبد سهام پر بازده (با توجه به فاکتورهایی که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد)، اقدامات لازم را انجام دهید.

اما سوال اینجا است که چه اقداماتی برای دست یافتن به یک سبد سهام پر بازده باید انجام شود و چه قدم‌هایی باید در این راه برداشته شود؟ با ما همراه باشید تا در مورد سبد سهام و نحوه تشکیل و تنوع بخشی به آن بیشتر برای شما توضیح بدهیم.

۱. تعیین نحوه تخصیص دارایی

نکات بسیار مهمی هستند که در پورتفوی یا سبد سهام شما باید به آن توجه شود. اول از همه اینکه چه میزان سرمایه برای سرمایه گذاری وجود دارد؟ و نیز چه مدت فرصت دارید تا شاهد رشد سرمایه خود باشید؟

میزان سرمایه شما یا پولی که قصد دارید وارد بازار بورس کنید نقش تعیین کننده‌ای در میزان سهام قابل خرید دارد. اینکه تا چه مدت می‌توانید سرمایه خود را برای رشد سهام مورد استفاده قرار دهید نیز بسیار مهم است.

ممکن است شما قصد داشته باشید تا بر روی یک سهام برای بیش از یک سال سرمایه گذاری کنید تا شاهد رشد آن باشید. این مدت می‌تواند تا ده سال یا بیشتر هم باشد.

اما ممکن است که شما مدت زیادی برای سرمایه گذاری وقت نداشته باشید و به دنبال سهام‌های زود بازده برای خرید باشید. برای همین است که گفته می‌شود سبد سهام یک فرد بازنشسته با سبد سهام یک فرد جوان که به تازگی وارد بورس شده است باید متفاوت باشد.

ریسک پذیری نیز یکی از عوامل مهمی است که در تشکیل سبد سهام مهم خواهد بود. زیرا که ممکن است یک فرد دارای شخصیت ریسک پذیر باشد و برای او خرید سهام‌هایی که ممکن است در آینده رشد بالا و یا برعکس ضرر بیشتری داشته باشند, جذاب باشد.

از طرف دیگر ممکن است که یک فرد علاقه‌ای به ریسک نداشته باشد و سهام‌هایی که شاید کم سود اما در عین حال مطمئن هستند را برای خرید ترجیح بدهد.

در اولین قدم سعی کنید موارد ذکر شده در بالا را در نظر داشته باشید. پس از آن بهتر خواهید توانست به انتخاب سهام‌های مناسب برای تشکیل یک سبد سهام متناسب با شخصیت خود شوید.

سرمایه گذاری ریسک‌پذیر و سرمایه گذاری محافظه کارانه

در صورتی که شما به یک سود ثابت و شاید نسبتا کم در سهام خود راضی باشید (که با آن تنها شاهد حفظ سرمایه خود و کسب مقداری درآمد باشید)، میتوان شما را یک سرمایه گذار محافظه کار دانست که با استفاده از سهام شرکت‌های دارای سود ثابت (که دارای ثبات ارزش هستند)، سعی در مشارکت در بازار بورس و اوراق بهادار داشته‌اید.

اما در صورتی که به سمت شرکت‌هایی بروید که ممکن است ریسک بالایی داشته باشند و در آینده با رشد بالایی همراه باشند (یا البته ممکن است آینده روشنی نداشته باشند)، می‌توانیم شما را یک سرمایه گذار ریسک پذیر در بازار بورس دانست که به دنبال ماجراجویی برای کسب سود بیشتر با تشکیل یک سبد سهام پرریسک می‌باشد.

در پایان این بخش به طور خلاصه مطالبی را که تا به حال برای شما ذکر کرده‌ایم در این بخش تکرار خواهیم نمود. زیرا که قدم اول در تشکیل سبد سهام در نظر گرفتن فاکتورهای مهمی است که در قدم‌های دیگر باید از آنها استفاده کنید.

این فاکتورهای مهم که باید در قدم اول در نظر بگیرید در زیر برای شما خلاصه شده‌اند:

• ریسک پذیری شما به عنوان یک سرمایه گذار در بازار بورس و اوراق بهادار
• میزان سرمایه‌ای تشکیل سبد سهام که قصد دارید برای خرید سبد سهام و تنوع بخشی به آن اختصاص دهید.
• مدت زمانی که قصد دارید صبر کنید تا سرمایه شما به سود برسد.

این نکات مهم هستند و به طور حتم نقش تعیین کننده‌ای در قدم‌های بعد خواهند داشت و برای همین تنها پس از در نظر گرفتن این نکات می‌توانید وارد مرحله دوم شوید.

۲. دست‌یابی و انتخاب سبد سهام یا سبد اوراق بهادار

در این مرحله باید سرمایه خود را به طبقات و زیر طبقات مختلفی تقسیم کنید تا موفق به مدیریت سهام و اوراق بهادار خریداری شده خود در بازار بورس شوید.

برای آشنایی بیشتر شما با طبقات و معنی آنها مثالی میزنیم. فرض کنید که شما سرمایه خود را در دو بخش تقسیم و برای خرید سهام داخلی و سهام خارجی صرف کنید.

با این کار بازار بورس داخلی یک طبقه و بازار بورس کشورهای خارجی طبقه دیگری را تشکیل خواهند داد که هر یک از آنها دارای زیر طبقه‌های خود خواهند بود.

یا اینکه ممکن است سرمایه خود را در بازار بورس تهران و بازار فرابورس تقسیم کنید و بخشی از سرمایه خود را نیز در بورس کالا قرار دهید. در این صورت هر یک از بازارهای مالی ذکر شده یعنی بازار بورس، بازار فرابورس و بازار بورس کالا یک طبقه را به خود اختصاص خواهند داد که ممکن است هر یک از آنها نیز از زیر طبقات خاص خود برخوردار باشند.

در هر یک از این طبقات میزان سرمایه‌ای که در بخش قبل به آن اشاره کردیم یا میزان پولی که قصد سرمایه گذاری در هر طبقه دارید و نیز میزان ریسک پذیری شما در انتخاب یک شرکت و یا خرید یک سهام نقش اساسی خواهد داشت.

علاوه بر این ممکن است که مدت زمانی که قصد دارید روی یک سهام سرمایه گذاری کنید بر روی سهام و یا اوراق بهادار انتخاب شده برای سرمایه گذاری تاثیر فراوانی داشته باشد. یک مثال مهم قابل ذکر دیگر می‌تواند طبقه بندی سهام و یا اوراق خریداری شده به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت باشد.

در این مرحله شما باید لیستی از سهام‌ها و یا اوراقی که قصد خرید آنها را دارید تهیه کنید که این می‌تواند یکی از سخت‌ترین مراحل برای تشکیل سبد سهام باشد. در این مرحله به نکات زیر توجه داشته باشید:

انتخاب سهام

در زمان انتخاب سهام به میزان ریسکی که دارد توجه کنید و پس از آن بر اساس شخصیت خود و ریسک پذیر یا محافظه کار بودن استراتژی خود, سعی در انتخاب یکی از آنها داشته باشید.

توجه داشته باشید که برای انتخاب بهترین سهام باید به طور دوره‌ای, تغییرات قیمتی سهام‌ها را تحت نظر داشته باشید تا بتوانید بین سهام‌هایی که ثبات قیمت دارند و سهام‌هایی که ممکن است ریسک پذیر باشد یکی را انتخاب کنید.

انتخاب اوراق قرضه

اوراق قرضه از جمله اوراق بهادار دیگری هستند که امکان سرمایه گذاری بر روی آنها وجود دارد و به طور حتم باید در زمان انتخاب و خرید آنها به فاکتورهای مهمی مانند تخفیف، نوع اوراق قرضه، سررسید اوراق، رتبه و نیز نرخ بهره آن توجه داشته باشید.

در این راه امکان دارد که به صندوق‌های دو جانبه که برای گستره وسیعی از طبقات سرمایه‌ای در دسترس هستند و شما را قادر به مالکیت انواع سهام و اوراق قرضه خواهند کرد متوسل شوید.

البته مدیران این صندوق‌ها برای خدماتی که در اختیار شما قرار خواهند گذاشت هزینه‌هایی را دریافت خواهند نمود. صندوق‌های شاخص نیز گزینه دیگری هستند که هزینه کمتری دریافت می‌کنند، و در عوض مدیریت آنها به شکل منفعل انجام می‌شود.

صندوق‌های قابل معامله و یا صندوق های “ای تی اف” ETF :

صندوق‌های ETF گزینه‌های خوبی برای کسانی هستند که ترجیح می‌دهند دوجانبه سرمایه گذاری کنند. ETF ها در واقع صندوق‌های دو جانبه‌ای محسوب می‌شوند که میتوان آنها را مانند سهام معامله کرد. شاید اخیرا در مورد این صندوق‌ها در اخبار نیز شنیده باشید که مربوط به عرضه این صندوق‌ها توسط دولت در سال ۱۳۹۹ بوده است.

به دلیل اینکه مدیریت صندوق‌های قابل معامله منفعل است، این امر باعث می‌شود تا هزینه‌های کمتری در مقایسه با صندوق‌های دوجانبه داشته باشند. ETF ها و یا صندوق‌های قابل معامله طیف وسیعی از طبقات دارایی را پوشش می‌دهند و به همین دلیل ابزار بسیار مناسبی برای دست یافتن به یک سبد سها متعادل می‌باشند.

۳. سنجش مجدد وزن سبد سهام

پس از این که یک سبد سهام مناسب را برای خود تشکیل دادید باید به طور دوره‌ای به ارزیابی آن بپردازید و در صورت نیاز تغییرات لازم را در آن اعمال کنید.

ممکن است نیازهای شما در آینده تغییر کند و یا این که وضعیت یکی از شرکت‌های موجود در سبد سهام شما با تغییر مواجه شود یا اینکه ممکن است در میزان ریسک پذیری خود و یا در میزان سرمایه‌ای که می‌خواهید در بازار سهام به خرید و فروش سهام اختصاص دهید دچار تغییر شود، در هر یک از این حالت‌ها نیاز به ارزیابی مجدد سبد سهام خواهد بود تا تغییرات لازم را در آن اعمال کنید.

برای مثال فرض کنید که شما نیمی از سرمایه خود را در سهام شرکت‌های کوچک و یا شرکت‌های ریسک پذیر سرمایه گذاری کرده باشید، این در حالی است که در ارزیابی‌های جدید خود به این نتیجه رسیده‌اید که باید یک چهارم یا ۲۵ درصد دارایی‌های خود را در این شرکت‌ها سرمایه گذاری کنید. در این صورت باید سبد سهام خود را به طور اساسی تغییر دهید.

۴. ایجاد تعادل در سبد سهام به طور استراتژیک

در این مرحله باید دوباره تعادل جدیدی در سبد سهام خود با توجه به تغییراتی که در استراتژی شما به وجود آمده است اعمال کنید. توجه داشته باشید که در هنگام تغییر در سبد سهام که با خرید یا فروش سهام همراه خواهد بود به آثار مالیاتی آن نیز توجه کنید. ممکن است که در این حالت با مالیات‌های بالایی به دلیل سود سرمایه روبرو شوید.

در این حالت شاید بهتر باشد که صندوق جدیدی را در آن طبقه دارایی دخالت ندهید و بر سایر طبقات دارایی تمرکز کنید. این کار باعث کاهش وزن دهی سهام‌های شما در سبد اوراق بهادار خواهد شد و مالیات حاصل از کسر سرمایه را به شما تحمیل نخواهد کرد.

اما باید توجه داشته باشید که سهام‌های رشدی که ممکن است در آینده نزدیک دچار سقوط شوند را بفروشید تا ضرر نکنید. زیرا که حتی اگر تبعات مالیاتی داشته باشد فروش انها به صرفه‌تر از نگهداری آنها در پورتفوی شما خواهد بود. در این راستا برای بهترین تصمیم گیری توجه به نظرات افراد متخصص در بازارهای مالی و تحلیلگران بسیار سودمند خواهد بود.

تنوع بخشی به سبد سهام

تنوع بخشی به سبد سهام یکی از مهم ترین فاکتورهایی است که باعث موفقیت شما در بازار بورس خواهد شد و در این راه نکات زیادی است که تعدادی از آنها را مورد اشاره قرار دادیم.

سرمایه گذاران می توانند با استفاده از صندوق‌های ETF و یا صندوق‌های متقابل به تنوع خوبی دست پیدا کنند و شما هم می‌توانید از این ظرفیت برای دست یافتن به تنوع سهام خود استفاده کنید.

نتیجه گیری

رشد پایدار و طولانی مدت در بازار بورس و اوراق بهادار نتیجه تنوع بخشی به سبد سهام شما خواهد بود و علاوه بر این می‌تواند به شما کمک کند تا از سقوط سرمایه‌ای در هنگام فعالیت در بازارهای مالی پیشگیری کنید.

برای همین همواره باید نسبت به تشکیل سبد سهام متنوع تلاش خود را به کار برید و در کنار آن به طور مداوم به ارزیابی و پایش وضعیت سرمایه گذاری خود بپردازید و با توجه به تغییراتی که در فاکتورهایی مانند میزان سرمایه وارد شده به بورس و یا میزان ریسک پذیری شما به وجود آمده است سعی در تضمین موفقیت بلند مدت مالی خود داشته باشید.

تشکیل سبد سهام

عدم رعایت تعادل و متنوع سازی سبد سهام یا به بیانی دیگر، سرمایه گذاری خیلی زیاد و یا خیلی کم روی یک سهم، ریسک شما را افزایش می دهد. داشتن یک سبد سهام (پرتفوی) مناسب منجر به افزایش اعتماد به نفس و مدیریت مالی در شما می شود.

سبد سهام

یک اصلی که همه سرمایه گذاران دربازار بورس باید رعایت کنند، داشتن تنوع در سبد سهام میباشد. همانند ضرب المثلی که می گوید:

همه تخم مرغ هایتان را در یک سبد نگذارید. در واقع داشتن تنوع در سبد سهام، منجر به کاهش ریسک معاملاتی و افزایش سود و بهره وری شما میشود. چرا که مسلما سرمایه اولیه شما به سختی بدست آمده است بنابراین نه شما و نه هیچکس دیگری نمی خواهد این سرمایه را به راحتی از دست بدهد. برای اینکه ترکیب مناسبی از انواع دارایی ها داشته باشید، باید زمان خود را صرف مطالعه و تحقیق کنید. روش های مختلفی برای این کار وجود دارد که سبدهای سرمایه گذاری متفاوتی را بوجود می آورد. در ادامه مطلب شما را با انواع سبدهای سهام در بازار بورس آشنا می کنیم.

۱- سبد سهام پرخطر

این نوع سبد سهام، سهامی با ریسک بالا و همچنین بازدهی بالا را شامل می شود که ضریب بتای بزرگتری دارند. در واقع سهم هایی با نوسانات زیاد در این نوع سرمایه گذاری انتخاب میشود. برای مثال اگر ضریب بتای یک سهم 3 باشد، پیش بینی میشود تا 3 برابر میانگین کل بازار، نوسان داشته باشد که معمولا شرکت هایی که بازار محصولات منحصر به فردی دارند و یا اینکه در ابتدای مسیر رشد و شکوفایی خود قرار دارند، در این طبقه بندی قرار میگیرند.

اگر تمایل به سرمایه گذاری در این نوع سهام را دارید، باید ریسک نوپایی این سهام ها را به جان بخرید. در واقع باید به دنبال شرکت هایی باشید که هنوز ناشناخته اند و مورد توجه سایرین قرار نگرفته اند اما ضریب رشد درآمد بالایی دارند. سهام دسته تکنولوژی و فناوری مثالی از این نوع سهام میباشد. البته در هر گروهی از صنایع ممکن است اینگونه سهام وجود داشته باشد. مهم ترین نکته حین تشکیل سبد سهام، مدیریت ریسک است و شما همواره باید به فکر حفظ سود و کاهش میزان ضرر و زیان خود باشید.

۲- سبد سهام کم‌ خطر

در این روش سهام انتخاب شده، نوسانات و ضریب بتای بالایی ندارند. بلکه نوسانات آنها معمولی بوده و ضریب بتایشان پایین تر است. دسته ای از سهام ها وجود دارند که تحت تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی قرار میگیرند که به آن ها سهام چرخه ای گفته میشود. برای مثال وقتی که در رکود و بحران اقتصادی قرار داریم، شرکت هایی که کالاهای اساسی و مایحتاج زندگی روزمره مردم را فراهم میکنند، به نسبت شرکت های تولید کننده کالاهای لوکس عملکرد بهتری دارند و به فعالیت خود ادامه می دهند. اگر در زندگی شخصی خود به دنبال موارد ضروری و اساسی بگردیم، میتوانیم این نوع کالاها را پیدا کرده و با جست و جو در اینترنت شرکت تولیدکننده آنها را شناسایی کنیم.

یک مزیت بسیار مهم و قابل توجه سرمایه گذاری در این نوع سهام این است که در زمان های رکود اقتصادی حاشیه امنیت بیشتری دارند. مثال بارز سرمایه گذاران در این نوع سهام، مدیران سرمایه گذاری هستند که میتوانیم آنها را در اخبار تلویزیون و در حال اظهارنظر در مورد مسائل مختلفی همچون دارو، مسائل نظامی و یا حتی تنباکو ببینیم. در واقع اینها مدیران سبدگردانی هستند که بر روی سهام چرخه ای سرمایه گذاری میکنند و بر اساس مرحله ای که چرخه تجاری در آن قرار دارد اقدام به پیش بینی آینده میکنند. سهام چرخه ای علاوه بر حاشیه امنیتی که دارند، برخی از آنها سود نقدی سالانه هم به سرمایه گذارانشان اختصاص میدهند. این نوع سبد سهام بیشتر مناسب سرمایه گذارانی است که از ریسک بالا خودداری کرده و به دنبال ریسک پایین و حاشیه سود ایمن هستند.

۳- سبد سهام مبتنی بر سود سهام

تمرکز این نوع سبد، بر روی سود سهام و یا منابع درآمد شرکت میباشد. سهام موجود در این سبد مانند سبد سهام کم خطر، ریسک پایینی دارند اما بازدهی آنها بالاتر است. در واقع هدف اصلی این نوع سبد، ایجاد یک جریان نقدی مثبت برای سرمایه گذار میباشد. تامین مالی املاک و مستغلات و هلدینگ های سرمایه گذاری نمونه های بارز ایجاد جریان نقدی میباشند، چرا که این نوع شرکت ها وضعیت مالیاتی مناسبی دارند و بیشتر سود خود را بین سرمایه گذاران خود، به صورت نقدی تقسیم میکنند. شرایط سرمایه گذاری در این شرکت ها آسان تر است چرا که به دنبال مالکیت نبوده و پروژه محور میباشند.

این نوع سهام بر خلاف سبد سهام کم خطر، کاملا تابع شرایط اقتصادی هستند و در مواقع رکود و بحران دچار سقوط میشوند چرا که تعداد معاملات و میزان ساخت و ساز شرکت ها در این دوره ها کاهش یافته و بر روند کاریشان تاثیر نا مطلوبی می گذارد.

۴- سبد سهام سفته‌ بازان

سفته بازی تقریبا مشابه قمار است، چرا که سرمایه گذار ریسک بسیار بالایی را متحمل میشود. بنا بر توصیه ما، بهتر است نهایتا 10 درصد از سرمایه خود را به این نوع معاملات اختصاص دهید. سوداگران با انتشار شایعات در مورد سهام عادی یا عرضه های اولیه عمومی، نوسانات قیمتی کاذب ایجاد میکنند. شایعاتی همچون اخبار مربوط به تولید یک داروی جدید و موثر توسط یک شرکت دارویی، میزان تولید اولیه یک شرکت نوپای نفتی، فناوری و تکنولوژی های جدید یک شرکت الکترونیکی و … .

محبوبیت بیش از اندازه ETF اهرمی میتواند دلیلی برای گستردگی فعالیت سفته بازی در بازارهای مالی باشد. این نوع سرمایه گذاری بسیار وسوسه کننده است چرا که میتواند در مدت زمان کوتاهی، سودهای بزرگی را برای سرمایه گذار به ارمغان بیاورد. درست است که این نوع سرمایه گذاری منجر به موفقیت زودهنگام میشود اما نیاز به تجربه و تلاش های فراوانی دارد. در این نوع روش، شما سهام را نه با دید بلندمدت و رشد در آینده، بلکه با نگاه کوتاه مدت و صرفا برای نوسان گیری خریداری میکنید.

۵- سبد سهام ترکیبی

در این روش تشکیل سبد سهام که انعطاف پذیری بالایی دارد، شما در مواردی غیر از بازار سهام سرمایه گذاری میکنید. مواردی همچون کالا، اوراق قرضه، املاک و … . این نوع سبد، سهام انتخاب شده سهام شرکت های بزرگ و صنعتی یا اوراق قرضه دولتی و یا اوراق شرکت هایی که از لحاظ رتبه اعتباری درجه یک هستند، میباشد. برای ایجاد تعادل در سبد سهام ترکیبی، هلدینگ های سرمایه گذاری، انرژی و املاک موارد مناسبی هستند. معمولا این سبد، شامل نسبت معینی از اوراق قرضه و سهام میباشد. این نوع سرمایه گذاری یک سرمایه گذاری سودمند و کم ریسک است، چرا که ترکیب متنوعی از انواع دارایی ها را شامل میشود. همچنین اوراق قرضه و سهام رابطه معکوس دارند و ریسک را تا حد زیادی کاهش می دهند.

کلام پایانی

در پایان این مطلب امیدواریم بتوانید بر اساس میزان سرمایه و روحیات خود، سبد سهام مناسب را انتخاب کرده و تشکیل دهید. این کار با خرید یک شاخص بورسی (سهام های مختلف) متفاوت بوده و نیاز به بررسی های دقیق بازار و تلاش و کوشش فراوان دارد. پس از اینکه سبد خود را تشکیل دادید، همواره سهام موجود در سبد را رصد کرده و بکوشید تا تعادل را در آنها بوجود آورده و ارتقا دهید تا در سرمایه گذاری شما ثبات بوجود آمده و منجر به کاهش کمیسیون های پرداختی شما شود. عدم رعایت تعادل و متنوع سازی سبد سهام یا به بیانی دیگر، سرمایه گذاری خیلی زیاد و یا خیلی کم روی یک سهم، ریسک شما را افزایش می دهد. داشتن یک سبد سهام (پرتفوی) مناسب منجر به افزایش اعتماد به نفس و مدیریت مالی در شما می شود.

سبد سرمایه‌ گذاری یا سبد سهام صحیح چیست؟

به عنوان فعال و علاقه‌ مند به معاملات در بازارهای مالی حتما در خصوص سبد سرمایه‌گذاری شنیده‌اید. سبد سرمایه‌ گذاری یا سبد سهام یکی از روش‌های پذیرفته شده برای مدیریت ریسک در معاملات است. با این حال، اشتباه در تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند به زیان معامله‌گر منجر شود. در این مقاله تلاش می‌شود نکات مهم در تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری صحیح طرح شود.

سبد سرمایه‌ گذاری چیست؟

به زبان ساده، تنوع‌ بخشی در دارایی‌های سرمایه‌گذاری‌شده را سبد سرمایه‌گذاری می‌نامیم. در بازار ایران از اصطلاح سبد سهام نیز استفاده می‌شود که معنا و مفهوم مشابهی دارد. همان‌طور که در ضرب‌المثل «همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذار» شنیده‌ایم، شرط عقل این است که همه دارایی خود را در یک نقطه متمرکز نکنیم. سرمایه‌ گذار با تشکیل یک سبد صحیح، ریسک آسیب‌پذیری معاملات خود را بین بازارها یا سهم‌ها یا نمادهای معاملاتی مختلف تقسیم می‌کند.

وقتی یک معامله‌ گر در بازار بورس اقدام به تشکیل سبد می‌کند، در واقع به جای آن‌ که تمام سرمایه خود را مطابق استراتژی معاملاتی خود در یک نماد معاملاتی خرج کند، آن را بین چند سهم مختلف تقسیم می‌کند. با چنین کاری، و با فرض سودآور بودن استراتژی معاملاتی، زیان‌های هر بخش از معاملات، به کمک سودهای بیشتری که در سایر معاملات به دست می‌آید پوشش داده می‌شود.

سوالی که به ویژه در ذهن کسانی که به تازگی فعالیت در زمینه معامله‌ گری در بازارهای سرمایه را شروع کرده‌ اند پیش می‌ آید این است که چرا باید با تقسیم سرمایه در سبد سرمایه‌ گذاری یا سبد سهام، سود خود را کاهش دهیم؟

این موضوع صحیح است که سود آوری یک سبد نمی‌تواند به طور معمول بیشتر از سود بهترین جزء آن سبد باشد. اما باید به خاطر داشت که سودآوری در معامله‌ گری، در درجه دوم اهمیت است. اصل اول و مهم‌ترین اصل در سرمایه‌گذاری، حفظ سرمایه است.

به تعبیر دیگر، تنها چیزی که یک معامله‌ گر در معاملات خود تحت کنترل دارد، میزان زیان است نه میزان سود. معامله‌ گری تشکیل سبد سهام که بتواند زیان خود را کنترل کنید، می‌تواند به سود آوری فکر کند. اما معامله‌ گری که سود آوری فکر می‌کند، ولو اینکه بتواند در یک بازه زمانی، سود سرشاری کسب کند، به سرعت می‌تواند تمام آن سود را با زیان و یا حتی نابودی سرمایه و تلاش چند ساله‌اش جایگزین کند.

این رو، تشکیل سبد سرمایه‌ گذاری مناسب به عنوان یکی از روش‌های مدیریت سرمایه اهمیت به‌ سزایی پیدا می‌کند.

چگونه یک سبد صحیح تشکیل دهیم؟

باید به خاطر داشت که صرف تشکیل سبد سرمایه‌ گذاری یا سبد سهام، ما را به سود نمی‌رساند. صرف تشکیل سبد نیست که می‌تواند در سودآوری ما نقش داشته باشد. کیفیت و رفتار اجزای این سبد هستند که پیش از تشکیل خود سبد باید مورد ارزیابی دقیق قرار بگیرند.

موفقیت در تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری موفق به دو عامل بستگی دارد:

• سودآوری استراتژی معاملاتی در سراسر سبد
• عدم همبستگی اجزای سبد سرمایه‌گذاری

در ادامه به شرح این دو عامل می‌پردازیم:

سودآوری در سراسر سبد

بسیاری از معامله‌ گران این‌گونه می‌ اندیشند که یک استراتژی معاملاتی را می‌توان در بازارهای مختلف به کار برد. بسیاری از این معامله‌ گران، ماه‌ها یا سال‌ها زمان صرف می‌کنند تا چنین استراتژی‌ای را بیابند که در تمام قاب‌های زمانی و تمام نمادهای معاملاتی سودآور باشد. واقعیت این است که یافتن چنین استراتژی‌هایی بسیار دشوار است.

استراتژی یا استراتژی‌ های معاملاتی بایستی به دقت و با کیفیت بالا مورد تست و ارزیابی قرار بگیرند که آیا در گذشته سود آور بوده‌اند و اگر بوده‌اند، آیا از استحکام کافی در برابر تغییرات بازار برخوردار هستند یا نه. عدم توجه به این مساله می‌تواند به تشکیل سبدی منجر شود که برخی اجزای آن از اساس، زیان‌ده هستند. طبیعی است که نمی‌توان از چنین سبدی، انتظار خاصی داشت.

عدم همبستگی اجزای سبد

فرض کنید یک معامله‌ گر یک سبد سرمایه‌ گذاری شامل سکه تمام، نیم سکه، ربع سکه و طلای آب‌شده تشکیل دهد. این سبد، به یک دلیل خیلی واضح، یک سبد نادرست است: رشد و افت قیمت و سود سرمایه‌گذاری در تمام این اجزا، هم زمان رخ می‌دهد. وقتی از همبستگی صحبت می‌کنیم، منظورمان همین است. همبستگی دو نماد معاملاتی یا دو بازار یعنی رشد و افت هم‌زمان (یا تقریبا هم‌زمان) آن دو است.

با توجه به تعریفی که ما در قسمت قبل توضیح دادیم، هدف ما دقیقا نقطه مقابل این اتفاق است. ما می‌خواهیم در زمان ریزش یا زیان‌دهی یک بخش از سبد، بخش یا بخش‌های دیگر در حال کسب سود باشند. بنابراین اجزای سبد سرمایه‌ گذاری ما باید نسبت به هم، کم‌ترین همبستگی را داشته باشند.

تعیین میزان همبستگی امری حسی نیست. همبستگی بایستی به طور دقیق و طبق فرمول‌های ریاضی محاسبه و سپس ارزیابی گردد. ممکن است دو بازار که به ظاهر هیچ ربطی به هم ندارند، در عمل همبسته و دو بازاری که به ظاهر به هم وابسته‌اند، غیر همبسته رفتار کنند.

برای محاسبه میزان همبستگی دو نماد معاملاتی، روش‌های متفاوتی وجود دارد که از حوصله این مقاله خارج است.

روش پیشنهادی برای تشکیل سبد

چیزی که می‌تواند در عمل عدم همبستگی اجزای یک سبد را تحقق بخشد، عدم همبستگی رفتار استراتژی‌ های معاملاتی استفاده شده در آن سبد است. داشتن چند نماد معاملاتی در یک سبد که رفتار استراتژی معاملاتی ما روی آن‌ها، با هم همبستگی داشته باشد، به شکست آن سبد منتهی می‌شود.

با در نظر گرفتن مواردی که در این مقاله مورد اشاره قرار گرفت، بهترین روش تشکیل سبد سرمایه‌ گذاری، تشکیل یک سبد استراتژی از نمادهای معاملاتی مختلف است. در این روش، پس از تولید استراتژی‌ های معاملاتی سودده ، بهترین استراتژی‌ها پس از انجام بک‌ تست‌ های دقیق همراه با تست‌های پیشرفته استحکام، گزینش شده و سپس با روشی علمی، غیرهمبسته‌ ترین ترکیب از میان این استراتژی‌ها برای سرمایه‌ گذاری انتخاب می‌شود.

امروزه و با کمک ابزارهای پیشرفته در زمینه هوش مصنوعی می‌توان به انبوهی از استراتژی‌های معاملاتی سودآور دست پیدا کرد. به کمک این ابزارهای در واقع می‌توان در یک بازار، از چندین استراتژی که هرکدام در مواقع مختلفی در بازار اقدم به انجام معاملات می‌کنند و منطق معاملاتی‌شان هیچ ربطی به یکدیگر ندارد استفاده کرد.

این مسئله را هم می‌توان به عنوان یکی از روش‌های کاهش ریسک مد نظر قرار داد. بنابراین در روش‌های جدید، هم سبدی از بازارهای و سهام‌های مختلف و هم سبدی از استراتژی‌های مختلف تشکیل می‌شود.

روش پیشنهادی ما، تشکیل سبدی از سهام‌ها و استراتژی‌ های معاملاتی است که رفتار هر یک، نسبت به دیگران کم‌ترین همبستگی را داشته باشد. نتیجه نهایی این کار، داشتن یک سبد به شدت متنوع و کارآمد خواهد بود.

همان‌طور که در نمودار بالا می‌توانید به وضوح ببنید، سوددآوری چنین سبدی بسیار کم‌نوسان و مطلوب است. افت سرمایه این سبد بسیار محدود بوده و دقیقا همان هدف تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری که مهار کردن زیان‌ها و ریسک سرمایه‌ گذاری است را محقق کرده است.

این سبد، علاوه بر اینکه روند سود آوری مناسبی را در گذشته نشان می‌دهد، متشکل از استراتژی‌ هایی است که از تست‌های سنگین استحکام نیز با موفقیت عبور کرده‌اند. استفاده از چین سبدی به هیچ عنوان قابل قباس با روش‌های مبتنی بر آزمون خطای معمول در بازار نیست.

با چنین روشی، به جای گام‌نهادن در یک مسیر تاریک و مبهم، رفتار تک‌تک استراتژی‌ها را می‌شناسیم و انتظاری منطقی از ادامه روند سودآوری استراتژی‌ها و سبد حاصل از ترکیب این استراتژی‌ها داریم.

سبد سهام یا پرتفوی چیست؟

پیش‌تر درباره‌ی انواع سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و ریسک گریز نوشتم. آنچه عنوان شد توضیحاتی درباره طرز تفکر و رویکردهای این دو گروه از سرمایه‌گذاران بود. اما امروزِ اهمیت تشکیل سبد سهام بر هیچ‌کس پوشیده نیست.

قبلاً در مطلبی جداگانه روش سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه را در مقابل روش جسورانه موردبررسی قراردادیم. همین‌طور گفتیم قبل از شروع فعالیت در بورس بهتر است سبد سرمایه‌گذاری تشکیل دهیم. در این جستار به جوانب جزئی‌تر تشکیل سبد سهام به‌صورت عملی می‌پردازد.

سبد سهام چیست؟

سبد سهام عبارت است از تخصیص دارایی خود میان چندین سهم، به‌نحوی‌که ریسک سرمایه‌گذاری ما را کاهش دهد. فعالان بازار بورس گاها به‌جای سبد سهام به آن “تشکیل پرتفوی” نیز اطلاق می‌کنند. از مقدمات که بگذریم اصل قضیه تشکیل سبد سهام یا پرتفوی تا حدود زیادی ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش می‌دهد.

ضرب‌المثل قدیمی وجود دارد که می‌گوید: همه‌ی تخم‌مرغ‌های خود را درون یک سبد نگذارید

آنچه در ادامه به آن می‌پردازیم گام‌های ساده و عملی برای تشکیل یک سبد سهام است.

۱- تک سهم نشوید!

مطمئناً در بازار بورس سهم‌های زیادی وجود دارد که طی یک سال چند صد درصد رشد داشته‌اند. مطابق اصل تکرار تاریخ احتمالاً این رشد برای سهم‌های مشابه نیز اتفاق خواهد افتاد.

البته که یک سرمایه‌گذار برای کسب چنین سودهایی لحظه‌شماری می‌کند اما اگر برعکس چیزی که فکر کرده‌اید اتفاق بیافتد. ؟ به‌احتمال‌زیاد روز خداحافظی ما با بورس تشکیل سبد سهام همان زمان است. زمانی که به دلیل عدم تشکیل سبد سهام و متنوع سازی، بخش عمده‌ی سرمایه خود را بر باد داده‌ایم.

البته برخی از اساتید (!) در تألیفات خود با تقلید از منابع خارجی به شما توصیه می‌کنند فقط یکی دو سهم را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید. ما اما به دانشجویان آن‌ها توصیه می‌کنیم سابقه‌ی نمادِ شرکت آکنتور را بررسی کنند تا به اصل ماجرا پی ببرند. شرکتی که با توقف یک‌باره‌ی نماد معاملاتی طی چند ماه گذشته و اخبار واصله، برخی از سهامدارهای خود را به تیمارستان هم کشیده بود!

توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام عینیت بخشیدن به اصل تشکیل سبد سهام است. البته اگر جزء معامله گران ریسک‌پذیر هستید و قصد تک سهم شدن رادارید توصیه می‌کنم قید پولتان را هم در بدو شروع سرمایه‌گذاری بزنید!

۲- سرمایه‌گذاری در چند صنعت

حتی با تشکیل سبد سهام و متنوع سازی نیز کار به پایان نمی‌رسد. اگر پرتفوی

خود را از درون یک صنعت چیده باشیم درواقع در حال کوبیدن آب در هاون هستیم!

تشکیل سبد سهام از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام احمقانه است. بیایید فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از درون یک صنعت انتخاب نموده‌ایم. بر همین اساس چنانچه براثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت فوق دچار رکود شود، احتمالاً تمامی سهم‌ها افت قیمت تشکیل سبد سهام خواهند داشت.

3- توزیع مناسب وزن سرمایه

تک سهم نبودن و تشکیل سبد سهام متنوع از صنایع مختلف، شاید شروط لازم باشد اما کافی نیست!

تصور کنید سبد سهامی متشکل از پنج سهم را برای خود تشکیل داده‌اید درحالی‌که ۸۰درصد وزن سرمایه خود را به یک سهم اختصاص داده‌اید. این سناریو نیز به‌نوعی دست بیخ گلوی خودمان گذاشتن است تا متنوع سازی!

هرچند در مبحث مدیریت توزیع وزن سرمایه یک بحث کاملاً تخصصی در دلِ مدیریت سرمایه است. اما توزیع سرمایه باید طوری باشد که اصل تشکیل پرتفوی را زیر سؤال نبرد. شاید تخصیص ۵ تا ۱۵ درصد از وزن سرمایه برای هر سهم به‌مراتب عاقلانه‌تر باشد.

در هر شرایط بازار حس کردید باید بخش عمده‌ی سرمایه خود را به یک سهم اختصاص دهید، بدانید دچار پدیده‌ای بنام جهت‌گیری تأییدی شده‌اید و سعی دارید بازار را پیش‌بینی کنید. یادم باشد در باب عدم پیش‌بینی بازاری که مطابق نظریه گام تصادفی ، از اساس قابل پیش‌بینی نیست بعداً مقاله‌ای بنویسم…

۴- بورس، جام مقدس نیست!

سرمایه‌گذاری در بازار بورس جذاب است اما بیاییم طور دیگری به قضیه نگاه کنیم. اگر با اجرای تمام مفروضات فوق به نتیجه نرسیدیم چه؟!

از بورس ایران که آماری در دست نیست، اما بر اساس یک آمار در بلاد کفر (!) کمتر از ۱% معامله گران بازارهای مالی دارای اهرم، بعد از پنج سال می‌توانند سود کسب کنند. شاید یکی از عاقلانه‌ترین کارها این باشد که سرمایه‌گذاری در بورس، خود بخشی از یک سرمایه‌گذاری باشد. درواقع به‌جای تشکیل سبد سهام بیاییم سبد سرمایه‌گذاری تشکیل دهیم!

هرچند عده‌ای بر اساس اصل تمرکز، مخالف این عقیده هستند، اما این عقیده حداقل برای نویسنده‌ی این مطلب نتایج خوبی را به همراه داشته است.