انواع معاملات نهانی

رییس سازمان بورس: افشای اسامی شرکت‌های متخلف بورسی

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: قرار است اسامی افراد یا ناشرانی که آرای منجر به جریمه نقدی، سلب صلاحیت و امثال این موارد دارند، در بازار سرمایه افشا شود.

به گزارش اخبارپول، کمتر کسی است که نداند سازمان بورس و اوراق بهادار در دولت سیزدهم، بازار سرمایه را در روزهای بسیار سخت و شرایطی ملتهب تحویل گرفت؛ روزهایی که بازار سرمایه، یک چالش بزرگ را تازه از سرگذرانده و سقوط بزرگ شاخص کل، خاطره‌ای تلخ و بی‌اعتمادی بزرگی را برای بسیاری از سهامداران بازارسرمایه برجای گذاشته بود.واقعیت این است که دولت وقت با هدف جبران کسری بودجه و بدون گوشزد کردن ریسک‌های موجود سرمایه‌گذاری، مردم را به ورود در بازار تشویق کرد.

مردم عادی نیز در ابتدای امر و با مشاهده بازدهی‌های بازارسرمایه، به صورت جدی وارد این بازار شدند، اما دست آخر، ریزش سنگین شاخص، اهالی بازار سرمایه را درکمال ناباوری، به طرز عجیبی نقره داغ کرد.

اکنون و باگذشت بیش از یکسال از آغاز به کار دولت سیزدهم، روزنامه ایران، گفت‌وگویی با «مجید عشقی»، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده که از نظر می‌گذرد:

باگذشت نزدیک به ۱۰ ماه از حضور جنابعالی در مسند ریاست سازمان بورس، مهمترین اقدامات دولت درحمایت ازبازار سرمایه چه بوده است؟

دولت سیزدهم بازار سرمایه را در شرایط بسیار سختی تحویل گرفت، شرایطی که تبعات آن کماکان دامن بازار سرمایه را گرفته است.

ایجاد اعتماد در بازار سرمایه همواره به صورت آهسته آهسته اتفاق می‌افتد اما از بین رفتن آن به صورت یک‌باره است، اتفاقی که به دلیل عملکرد ضعیف دولت قبل در مورد بازار سرمایه و تعداد زیادی از سهامداران در سال‌های گذشته رخ داد و سهامداران بسیاری لطمه دیدند. بنابراین، اولین اولویت دولت سیزدهم، کاستن از میزان التهابات در بازار سرمایه بود.

با انجام اقدامات مهم، یک اطمینان نسبی دربازار سرمایه از اسفندماه سال گذشته ایجاد شد که در ماه‌های بعد این روند ادامه داشت و همین آرامش نسبی، باعث شد تا ورود پول حقیقی به بازار سرمایه هم افزایش یابد. ناگفته نماند عوامل متعددی در بازار سرمایه تأثیرگذار بوده که یکی از این موارد مهم، بازارهای جهانی و جنگ اوکراین و روسیه بود که باعث شد رکود اقتصادی درجهان ایجاد شود.

این اتفاق منجر به ریزش قیمت جهانی از جمله در فلزات اساسی، نفت و پتروشیمی شد و بر روند شرکت‌های بورسی در داخل کشور هم اثرات خود را گذاشت و بخشی از رشد بازار هم از دست رفت،هرچند که آمارهای سه ماهه اول امسال نشان دادکه شرکت‌ها سودآوری خوبی داشته و از لحاظ بنیادین، شرکت‌ها و بازار سرمایه در شرایط خوبی قرار دارند.

گزارش‌ها نشان می‌دهند که بازار سرمایه از لحاظ روانی در یک ثبات نسبی قرارگرفته است و در این مدت کوتاه حضور دولت سیزدهم، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری راه‌اندازی شده از جمله صندوق‌های اهرمی و تضمین اصل سرمایه.
پرداخت سود شرکت‌ها از طریق سامانه سجام پیگیری شده و درحال حاضر سود سهامداران به صورت الکترونیکی پرداخت می‌شود.

راه‌اندازی سامانه توثیق سهام به عنوان یک طرح دیگر در مدت زمان کوتاه، اقدام بعدی بوده که انقلابی ایجاد خواهد کرد.

یکی از اقدامات مهم دیگر سازمان بورس برای اولین بار، پیگیری دریافت فهرست «دارندگان اطلاعات نهانی» سازمان‌ها و شرکت‌های تأثیرگذار در بورس است، پیگیری‌ها به کجا رسید؟

در حال حاضر بخشی از دارندگان اطلاعات نهانی در مجموعه خود ناشران حضور دارند، از جمله نهادهای مالی، حسابرسان، بازرسان قانونی و دستگاه‌های ذیربط سیاستگذار در امر قیمت‌گذاری بخصوص در مورد مواد اولیه شرکت‌ها یا حتی هر نوع عاملی که بر روند سود و زیان شرکت‌ها تأثیرگذار هستند. همه این سازمان‌ها باید لیست دارندگان اطلاعات نهانی خود را در اختیار سازمان بورس قرار دهند ،زیرا سازمان بورس سامانه‌ای را در این راستا تعریف کرده تا اطلاعات دارندگان اطلاعات نهانی، به همراه افراد تحت تکفل خود در این سامانه ثبت خواهد شد. در این پیوست، حتی هر نوع معاملاتی که توسط آنها انجام می‌شود در سامانه مذکور ثبت و رصد خواهد شد که آیا معاملات آنها، ارتباطی با افراد و دارندگان اطلاعات نهانی دارد یا خیر؟

ازطرف دیگر، دارندگان اطلاعات نهانی سازمان‌ها و نهادهای مختلف مالی باید آمار معاملات خود را از طریق سامانه کدال برای سازمان بورس ارسال کنند که این آمار در بخش نظارتی سازمان بورس بایگانی و رصد می‌شود تا مشخص شود افرادی که ملزم بوده‌اند آیا اطلاعات خود را ارائه داده‌اند یا خیر؟

درحال حاضر بالای ۲۰ سازمان و نهاد، به اطلاعات نهانی دسترسی دارند که سازمان بورس و اوراق بهادار با آنها مکاتبه کرده که تا اکنون ۸ سازمان، لیست دارندگان اطلاعات نهانی خود را در اختیار سازمان بورس قرارداده‌اند، هرچند که بخشی از این ارگان ها هنوز هم لیست درخواستی را در این خصوص ارائه نکرده‌اند.

در حال حاضر سازمان بورس از طرق مختلف در حال پیگیری بوده تا این سازمان ها فهرست دارندگان اطلاعات نهانی را به سازمان بورس اعلام کنند که بعد از قراردادن اطلاعات مذکور در سامانه، امکان نظارت برآنها نیز مهیا شود.

به نظر می‌رسد سازمان بورس بعد از بهبود شاخص افشای اطلاعات ناشران بورسی، به سراغ افشای آرای تخلف ناشران خواهد رفت، این اقدام مهم از چه زمانی اجرا می‌شود؟

باتوجه به اینکه درحال حاضر تأخیر در افشای اطلاعات ناشران بورسی و همچنین موارد تخلف بسیار کاهش یافته، بنابراین نظارت‌های مستمر سازمان بورس تشدید شده است.یکی از موارد و اقدامات مهم برای اولین بار در بازار سرمایه که سازمان بورس به تازگی دنبال کرده، انتشار آرای تخلفات است که بر این اساس، به فعالان بازار سرمایه اعلام خواهد شد که چه ناشرانی در سازمان بورس آرای تخلف دارند.

به عبارت بهتر، قرار است اسامی افراد یا ناشرانی که آرای منجر به جریمه نقدی، سلب صلاحیت و امثال این موارد دارند، در بازار سرمایه افشا شود.

تکلیف سهامداران ناشران ورشکسته یا نمادهای اخراج شده از بازار سرمایه چه زمانی روشن می‌شود؟

واقعیت این است که وضعیت شرکت‌های اخراجی از بازار سرمایه با شرکت‌های ورشکسته متفاوت است.

چرا مجازات دارندگان اطلاعات نهانی در ایران محدود است؟

اطلاعات قلب بازار سرمایه شناخته می شود بنابراین باید این بازار به صورت کاملاً شفاف و منصفانه عمل کند تا همگان بتوانند همزمان و در یک سطح یکسان به اطلاعات دسترسی داشته باشند.

بنابر گزارش بورسینس به نقل از بورس نیوز، در واقع آنچه موجب جرم شناخته شدن افشای اطلاعات نهانی شده و برای مرتکب آن مجازات کیفری مقرر شده است، از یک سو خیانت در امانتی است که نسبت به این اطلاعات صورت گرفته و از طرفی متحمل شدن ضرر به سایر سهامداران و سرمایه گذاران در بازار است که به دلیل عدم آگاهی از این اطلاعات گاهی اقدام به خرید سهامی به قیمت بالا و فروش آن به قیمت پایین می نمایند ضمن اینکه این سوء استفاده اعتماد سایر سرمایه گذاران را نسبت به بازار سلب خواهد نمود و به اعتقاد آنها نسبت به سلامت و انصاف بازار خدشه وارد خواهد کرد و موجب فرار سرمایه ها از بازار خواهد شد. اجرای این جرایم در سه قالب کیفری، مدنی و انضباطی صورت می پذیرد.

براین اساس در رابطه با ضمانت اجرای کیفری مطابق قانون بازار سرمایه ایران، مرتکبین به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال حبس و جزای نقدی معادل 2 تا 5 برابر سود به دست آمده یا زیان تحمل نشده یا هر دو مجازات محکومند. اما با مقایسه قوانین کیفری سایر کشورها در این خصوص درمی یابیم که این مجازات ها بازدارندگی لازم را برای مرتکبین ندارند.

به طور مثال قانون “صنعت اوراق بهادار” سنگاپور برای مرتکبان این جرم جزای نقدی حداکثر 250.000 دلار، حداکثر 7 سال زندان یا هر دو مجازات را تعیین کرده؛ در ایتالیا نیز مجازات حبس از یک تا شش سال و جزای نقدی 20 هزار تا 3 میلیون یورو برای این دسته از مجرمان در نظر گرفته شده است. همچنین در برخی کشورهای اروپایی ضمن معرفی شرکت ها و اعلام اسامی افراد متخلف در روزنامه های کثیرالانتشار، حبس و جزای نقدی نیز شامل این افراد خواهد شد. با مقایسه قوانین سایر کشورها با قوانین بازار سرمایه ایران در می یابیم که قوانین ما در خصوص افشای اطلاعات نهانی از سوی دارندگان آنها، نه تنها از بازدارندگی کافی برخوردار نیست، بلکه با مجرمین با ترحم بیشتری رفتار می کند.

این در حالی است که افشاء اینگونه اطلاعات ممکن است هم برای سهام داران و سرمایه گذاران و هم برای شرکت های بورسی و فراتر از آنها برای جامعه بسیار گران تمام شود. زیرا این عمل علاوه بر آنکه سوء استفاده از اطلاعات نهانی انواع معاملات نهانی است دارای عناوین مجرمانه غیر منصفانه بودن، خیانت در امانت، سلب اعتماد از بازار، خسارات به سرمایه گذاران و تصرف غیر قانونی نیز هست.

در مورد ضمانت اجرای مدنی نیز متضرر از جرم می تواند ضمن تقدیم دادخواست ضرر و زیان به جبران ضرر معطوف به خود بپردازد و در مورد ضمانت اجرای انضباطی نیز چون بین تخلفات انضباطی و جرایم رابطه عموم و خصوص مطلق وجود دارد، هر جرم بورسی، تخلف انضباطی نیز محسوب می گردد و مطابق مقدمات برخورد قانونی متناسب با آن صورت خواهد گرفت. همچنین در تحلیل این جرم و فرآیند ارتکاب و رسیدگی به آن باید به چند نکته توجه داشت که در ذیل به آنها اشاره می شود.

معیار شناخت اطلاعات نهانی دو شاخص است؛ اول محرمانه بودن اطلاعات و دوم با ارزش بودن آن؛ ممکن است اطلاعاتی محرمانه نیز باشد ولی برای اثرگذاری به قیمت اوراق بهادار یا تصمیم سرمایه گذاران برای خرید یا فروش اوراق بهادار مشخص حائز اهمیت نباشد یا ممکن است با ارزش باشد ولی مخفی و محرمانه نبوده و به بازار از طریق مراجع رسمی یا غیر رسمی افشا شده باشد.

در شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی نیز باید انواع آن را تفکیک کرد. دارندگان اطلاعات نهانی به دو دسته اولیه و انواع معاملات نهانی ثانویه تقسیم می شوند. دارندگان اولیه نیز به دارندگان دائم و موقت تفکیک می گردند. نوع دوم که دارندگان ثانویه هستند، به دو بخش توصیه شونده و دارنده اتفاقی اطلاعات تقسیم می شوند. اثر این تقسیم بندی در فرآیند رسیدگی کیفری به اتهامات بروز می کند، بدین معنا که برای دارندگان اولیه اطلاعات نهانی فرض قانونی بر علم و آگاهی آنان به نهانی بودن اطلاعات است و رابطه آنان با اطلاعات نهانی ناشی از وظیفه است و حال آنکه دارندگان ثانویه، بر حسب وظیفه به اطلاعات دسترسی ندارند، بلکه ناشی از توصیه یا اتفاق است، بنابراین مشمول جرم سوء استفاده نمی شود.

بنابراین در یک جمع بندی کلی در می یابیم که قوانین موجود یا در مواردی مسکوت مانده است یا در مواردی برخورد متناسب با جرم ارتکابی را ندارد و یا در مواردی نسبت به مرتکبین با ترحم و گذشت بیشتری برخورد می کند، در حالی که در اکثر کشورهای بزرگ دنیا که در بورس فعالیت مؤثر و موفقی دارند اعمال مجازات با جدیت بیشتری پیگیری می شود و همین عامل باعث شده تا این قوانین حالت بازدارندگی لازم را داشته باشند.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

معنی یادگیری نهانی

یادگیری نهانی در مفهوم کلی خود به هر نوع یادگیری گفته می شود که به هنگام واقع دن آن (یعنی به هنگام خود یادگیری) با رفتاری نشان داده نشود.

انجمن روانشناسی آمریکا(APA)

یادگیری که بدون تلاش آگاهانه، آگاهی، قصد یا تقویت به دست می آید و تا زمانی که نیاز خاصی برای آن ایجاد نشود، به صورت تغییر در عملکرد ظاهر نمی شود. به عنوان مثال، دانش آموزی که امتحان می نویسد ممکن است بتواند به نقل قولی که قبلاً با آن برخورد کرده بود، بدون اینکه قبلاً برای یادگیری آن تلاش کرده باشد، استناد کند.

فرهنگ جامع روانپزشکی(CDP)

یادگیری نهانی در مفهوم کلی خود به هر نوع یادگیری گفته می شود که به هنگام واقع دن آن (یعنی به هنگام خود یادگیری) با رفتاری نشان داده نشود. معمولا این گونه یادگیری بدون پاداش انجام می گیرد.

ویکی پدیا انگلیسی (wikipedia)

یادگیری نهفته ذخیره ناخودآگاه اطلاعات بدون تقویت یا انگیزه است. در یادگیری نهفته، رفتار تنها زمانی تغییر می کند که انگیزه کافی دیرتر نسبت به زمانی که اطلاعات به صورت ناخودآگاه حفظ شده باشد، وجود داشته باشد. یادگیری پنهان زمانی اتفاق می افتد که مشاهده چیزی به جای تجربه مستقیم چیزی می تواند بر رفتار بعدی تأثیر بگذارد. یادگیری مشاهده ای می تواند چیزهای زیادی باشد. شخص رفتاری را مشاهده می‌کند و بعداً آن را در زمان دیگری تکرار می‌کند (نه تقلید مستقیم)، حتی اگر کسی برای آن رفتار به او پاداش ندهد.

قیف وارونه ورود شرکت‌ها به بورس ایران

به گزارش «فرهیختگان»، بازار سرمایه ایران در حالی وارد هفتمین ماه از سال 99 شد که در ماه‌های گذشته هم از لحاظ رشد قیمتی در سه ماه اول سال و هم از لحاظ ریزش و اصلاح قیمتی در دوماه اخیر رکورد زده است. در این هفت ماه مسئولان مختلف به‌دفعات سعی در ایجاد یک جو روانی برای حمایت از بازار سرمایه داشته‌اند؛ برداشت از صندوق توسعه ملی، تجهیز منابع مالی شرکت‌هایی حقوقی و. ازجمله سیاست‌های است که از سوی مسئولان مختلف معرفی شده است. اما یکی از سیاست‌های حمایتی که هم می‌تواند بخشی از اضافه تقاضای بازار سرمایه را پاسخ دهد و هم مانع از خروج نقدینگی از بازار شود عمق‌بخشی به بازار سرمایه از طریق ورود شرکت‌های بورسی و افزایش عرض اولیه‌ها در بازار سرمایه است که این امر هم نیازمند ساده‌سازی قوانین پذیرش شرکت‌های بورسی است. در سال 1396 و 1397 که بازار سرمایه در دوران ساکنی به سر می‌برد به ترتیب شاهد 14 و 21 عرض اولیه بودیم اما در سال 1398 که رشد چندصددرصدی بازار سرمایه از این سال رقم خورد تنها 21 شرکت مجوز ورود به بازار سرمایه را پیدا کردند و این امر حاکی از نادیده گرفته شدن سیاست تسهیل ورود شرکت‌های بورسی در جهت حمایت از بازار از سوی مسئولان است. در این گزارش سعی در معرفی الزامات اساسی در بازار بورس ایران و مقایسه این الزامات با دیگر بورس‌های منتخب جهان داریم.

23 سال فعالیت و 658 نماد

بورس‌های اوراق بهادار با توجه به شرایط، اهداف و نیاز‌های شرکت‌ها، بازارهای مختلفی را برای پذیرش آنها ایجاد می‌کنند. هریک از این بازار‌ها الزامات و معیارهای ویژه خود را دارند. در برخی از بورس‌های اوراق بهادار، بازاری تحت‌عنوان بازار برتر ایجاد شده است که شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازار، جزء مهم‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های آن بورس به‌شمار می‌روند. معیار‌های پذیرش در این بازار نسبت به سایر بازار‌های ایجادشده در بورس اوراق بهادار سختگیرانه بوده و در برخی موارد این بازار دارای معیار‌های اضافی برای پذیرش شرکت‌هاست. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار تهران به سال 1315 برمی‌گردد ولی اولین معاملات بورس تهران در سال 1346 صورت گرفت و از سال 1376 با تغییراتی اساسی که درحوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انجام گرفتند به فعالیت خود ادامه داد. قوانین سخت و الزامات زیاد برای پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار موجب شد که بسیاری از شرکت‌ها نتوانند مجوز‌های لازم برای ورود به بازار بورس را دریافت کنند و برای شرکت‌ها با وجود رعایت الزامات، گرفتن مجوز برای ورود به بازار بورس مساله‌ای زمانبر بود و شرکت‌ها مدت زمان زیادی را برای بهره‌مندی از مزایای بازار بورس باید صبر می‌کردند. این قوانین سختگیرانه درنهایت منجر به ایده تشکیل بازاری دیگر با قوانین آسان‌تر در سال 1384 شد و سرانجام بازار فرابورس ایران در 6 مهرماه 1388 به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اگر بنای اساسی فعالیت‌های بورسی ایران را از سال 1376 فرض کنیم؛ امروزه پس از 23 سال در حدود 658 نماد در بازار‌های بورس و فرابورس ایران فعال هستند.

این قوانین سختگیرانه و الزامات متعدد نه‌تنها موجب شفافیت اطلاعاتی در بازار بورس ایران نشده، بلکه بنابر شواهد، ظن دستکاری در اسناد شرکت برای رعایت الزامات نیز در ذهن‌ها را ایجاد کرده است. اما نکته‌ای عجیب که در این زمینه وجود دارد؛ این است که حدود 175 نماد در بازار پایه در یکی از تابلو‌های زرد، نارنجی و قرمز فعال هستند که نتوانسته‌اند الزامات بازار بورس و فرابورس را تامین کنند و در‌حال‌حاضر بدون رعایت الزام خاصی و تنها با تشخیص شورای بورس قابلیت نقل‌وانتقال در بازار را پیدا کرده‌اند. نمونه‌ این امر را تنها در بازار بورس استانبول می‌توان مشاهده کرد، با این تفاوت که در بورس آنجا این‌گونه شرکت‌ها تحت نظارت شدید هیات نظارت بازار سرمایه ترکیه هستند. از طرفی، دیگر بازار‌های بورسی مطرح دنیا نظیر بورس لندن، وین و ژاپن اساس فعالیت‌های شرکت‌های فعال در بازار بورس خود را بر شفافیت اطلاعاتی، ارائه گزارش‌های مستدل و منظم برای فعالان بازار و حذف قوانینی که به فضای شفافیت اطلاعاتی کمکی نمی‌کند، بنا کرده‌اند. اما مجموعه قوانین برای پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس و فرابورس در ایران تنها منوط به الزامات حسابداری و سود‌سازی است و الزامات گزارش‌دهی و حقوق سهامداران خرد کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

قیف وارونه ورود به بورس ایران

بازار بورس ایران از مجموعه دو بازار بورس و فرابورس با 658 نماد معاملاتی تشکیل شده است. قوانین سختگیرانه بازار بورس موجب تشکیل بازار فرابورس در سال 1388 شد و این قوانین اصلی‌ترین تفاوت این دو بازار است. قوانین سختگیرانه بورس سبب شد که نماد‌های پذیرفته‌شده در آن ریسک کمتری را نسبت انواع معاملات نهانی به فرابورس متحمل شوند. این کاهش ریسک درمورد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس موجب نقدشوندگی بهتر و تاثیر در انتظارات آتی سهام نسبت به شرکت‌های پذیرفته‌شده بورسی می‌شود. از طرفی دوره ثبت شرکت‌ها در فرابورس به علت ساده‌تر بودن شرایط پذیرش نسبت به بورس کمتر است و آخرین تفاوت این دو بازار مربوط به کارمزد خرید و فروش معاملات است که در بازار فرابورس کارمزد بیشتری گرفته می‌شود. بازار بورس ازمجموع سه بازار و بازار فرابورس از مجموع هفت بازار ایجاد می‌شوند. یکی از بازار‌های فرابورس بازار پایه است که در جهت برنامه‌های توسعه کشور ایجاد شده و براساس یکی از الزامات ماده قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 36 احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور که می‌گوید هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته باشد و باید پذیرش شود. این‌گونه شرکت‌ها تنها با تایید شورای عالی بورس وارد بازار سرمایه می‌شوند و ملزم به رعایت هیچ‌گونه از الزاماتی که برای دیگر بازار‌ها اعمال می‌شوند، نیستند.

ازمجموع 658 نمادی که در بازار سرمایه ایران وجود دارند، 175 نماد در بازار پایه فعالند که در گذشته به سه‌بازار پایه الف، ب و ج تقسیم می‌شدند و براساس تقسیم‌بندی جدید به سه دسته تابلوی پایه‌های زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شوند و بیشتر تحت کنترل قرار می‌گیرند. مورد بعدی که می‌توان به‌عنوان یک نقد بسیار مهم در پذیرش شرکت‌ها عنوان کرد، بی‌توجهی به ارائه گزارش‌های شرکت و نبود یک استاندارد معیار بین‌المللی برای ارائه این گزارش‌هاست. در این هنگام شرکت به‌صورت سلیقه‌ای درنحوه نوشتن گزارش‌ها عمل کرده و همین‌ها را نیز منظم منتشر نمی‌کند که درنتیجه صحت آنها در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. بنابراین این گزارش‌های پراکنده نه‌تنها کمکی به ارتقای شفافیت اطلاعات در سطح بازار سرمایه نمی‌کند، بلکه عاملی برای سردرگمی افراد و ناکارایی بازار می‌شود. این گزارش‌ها از عوامل اصلی جهت‌دهی به روند بازار تلقی می‌شوند و در همین یک ماه اخیر که بازار سرمایه دچار نزول قیمتی شدیدی شده، بسیاری از شرکت‌ها با ارائه گزارشی تحت عنوان افشای اطلاعات با اهمیت سعی در بسته شدن نماد در بازار سرمایه داشته‌اند. بنابراین انتظار می‌رود سازمان بورس با ارائه راهکاری مناسب الزامات گزارش‌دهی را بیشتر مورد توجه قرار دهد و با ایجاد اتحادیه‌های حمایت از سهامداران، شرکت‌ها را به پاسخگویی به تمامی سهامداران در ارتباط با صحت و سقم گزارش‌هایی که منتشر می‌کنند، وا دارد.

الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس استانبول

بورس استانبول از چهار بازار اصلی شامل بازار سهام، بازار اوراق بدهی، بازار مشتقه و بازار الماس و فلزات گرانبها تشکیل شده که هرکدام از این بازار‌ها دارای چندین بازار به‌عنوان بازار زیرمجموعه هستند. بازار سهام استانبول از مجموع هفت بازار تشکیل شده که بازار ستارگان آن به‌عنوان بازار برتر بورس استانبول شناخته می‌شود و شرکت‌هایی که سهام شناور آزاد آنها برابر یا بیش از 100 میلیون لیر ترکیه باشد، در این بازار جای می‌گیرند. البته انواع معاملات نهانی سهام شناور آزاد شرکت‌های حاضر در بازار ستارگان به‌صورت هر 6ماه یک‌بار مورد بازبینی قرار می‌گیرد و اگر این نسبت کمتر باشد، شرکت به بازار اصلی نقل مکان می‌کند. نکته‌ای که سبب تمایز بورس استانبول با دیگر بورس‌ها می‌شود، ایجاد بازار متنوع برای عمق‌بخشی و مشارکت بیشر افراد و شرکت‌های بورسی در بازار بورس استانبول است، اما کارآیی بازار را فدای این تنوع‌بخشی نمی‌کنند و با نظارت پی‌درپی و مداوم سبب شفافیت اطلاعاتی و کارآیی بازار می‌شوند. به‌عنوان مثال یک بازار تحت‌عنوان بازار سهام برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ایجاد کرده‌اند که شامل شرکت‌هایی است که سهام آنها به‌طور مستقیم به سرمایه‌گذاران خاص و واجد شرایط عرضه می‌شود. همچنین سهام برخی از شرکت‌های عمومی که درنتیجه ارزیابی وضعیت مالی و ساختار مالکیت آنها توسط هیات بازار سرمایه ترکیه به‌عنوان نهاد ناظر، قابلیت معامله در بورس استانبول را ندارد، در صورت ثبت سهام این شرکت‌ها نزد هیات بازار سرمایه ترکیه می‌توانند در پلتفرم معاملاتی آزاد معامله شوند؛ که برای سرمایه‌گذاری دارای ریسک‌های بسیاری است. شاید بتوان گفت از لحاظ مجموعه قوانین و ایجاد بازار‌های پی‌درپی، بازار بورس ایران بسیار شبیه بورس استانبول است و این بورس همانند بازار بورس ایران بیشترین توجه خود را منوط به مسائل حسابداری و سودسازی شرکت‌ها کرده است.

الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس وین

بورس اوراق بهادار وین از چهار بازار عمده تحت عناوین برتر، استاندارد، مستقیم ممتاز و مستقیم تشکیل شده است. برای اولین‌بار در میان بورس‌های جهان، بورس وین سه‌نوع الزام یعنی الزامات کلی، الزامات پایه‌ای و الزامات گزارش‌دهی را برای پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس انجام داد. علاوه‌بر این، چون بازار بورس وین تحت قوانین اتحادیه اروپاست، شرکت‌های عضو این بازار باید الزامات وضع‌شده توسط اتحادیه اروپا را نیز رعایت کنند. تحت این مجموعه قوانین بازار بورس وین با بیشترین الزامات شفافیت اطلاعاتی فعالیت می‌کند و تمامی شرکت‌های حاضر در این بازار ملزم به ارائه گزارش‌ها براساس استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی به‌رسمیت شناخته‌شده و انتشار این گزارش‌ها به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی هستند. علاوه‌بر این الزامات قانونی گفته‌شده نیز برای اولین‌بار در این بورس تمامی شرکت‌ها به یک سامانه الکترونیکی برای انتشار سریع اطلاعات متصل شدند که به مرور زمان این عامل به تمامی بورس‌های جهان راه یافت. همچنین در بورس وین، اگر شرکت اقدام به خرید یا فروش سهم خود کند یا مدیران شرکت معاملاتی انجام دهند، شرکت موظف است طی دو روز بعد نسبت‌به این مسائل شفاف‌سازی کند، وگرنه معاملات نماد شرکت با وقفه روبه‌رو خواهد شد. علاوه‌بر این در راستای جلوگیری از معاملات نهانی، انواع معاملات نهانی شرکت باید طبق قوانین سوءاستفاده از بازار، فهرست افرادی را که در داخل شرکت از اطلاعات نهانی خبر دارند، تهیه و به اطلاع فعالان بورس وین برساند. مورد دیگری را که در بورس وین به‌عنوان یک ویژگی کاربردی و مهم می‌توان ذکر کرد، الزام شرکت‌ها به داشتن یک بازارگردان مورد تایید است؛ به‌نحوی که قبل از ورود شرکت به بازار بورس باید بازارگردان آن مشخص شود. این امر موجب قابلیت نقدشوندگی بهتر بورس وین در مقایسه با دیگر بازار‌های بورس می‌شود.

الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس لندن

بورس اوراق بهادار لندن باتوجه به اندازه شرکت، رشد، اهداف و نیاز‌های تامین مالی شرکت‌ها در سه بازار برتر، بازار استاندارد و بازار استاندارد برای معاملات رسید سپرده جهانی تقسیم می‌شود. در بازار بورس لندن برای پذیرش شرکت‌های بورسی به‌جای الزامات قانونی به تعهدات مداومی که شرکت ملزم به انجام آنها است، توجه زیادی شده است. این امر موجب شفافیت اطلاعاتی بیشتر شرکت‌ها در بورس لندن می‌شود. این گزارش‌ها علاوه‌بر انتشار بیانیه موقت و بیانه‌های جوابگویی باید به‌صورت 6ماهه و سالانه طبق استاندارد‌های گزارش‌دهی مالی بین‌المللی تهیه و انتشار یابند. نکته جالبی که در بورس لندن می‌توان ذکر کرد این است که برای شرکت‌های بورسی این حق را قائل شده‌اند که در مجمع عمومی با تایید حداقل 75 درصد از سهامداران می‌توانند پذیرش اوراق بهادار خود را لغو کنند که این عامل در دیگر بورس‌های جهان به‌ندرت دیده می‌شود. نکته دیگری که در بورس لندن برای اولین‌بار شاهد آن بودیم این است که شرکت‌هایی که قصد پذیرش در بازار برتر بورس لندن را دارند، باید یک شرکت تامین سرمایه را به‌عنوان حامی خود به بورس معرفی کنند. درواقع این شرکت حامی، مناسب بودن شرکت برای عرضه اولیه عمومی را بررسی و ارزیابی می‌کند و درباره قوانین پذیرش و تاییدیه اساسنامه شرکت به شرکت متقاضی مشورت می‌دهد. آن چیزی که از مجموعه قوانین بورس لندن متوجه می‌شویم این است که شرکت‌ها به‌راحتی وارد بورس لندن می‌شوند، ولی برای فعال ماندن در این بورس باید قوانین سختی را رعایت و شفافیت اطلاعاتی را به میزان زیادی موردتوجه خود قرار دهند.

الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس توکیو

بورس سهام توکیو یکی از معتبرترین بورس‌های دنیاست، به‌طوری‌که ازلحاظ ارزش بازاری رتبه سوم دنیا و رتبه اول آسیا را به خود اختصاص داده است. بازار بورس توکیو در مجموع از 6 بازار مختلف تشکیل شده که بازار بخش اول و بازار بخش دوم تابلو‌های اصلی بورس سهام توکیو هستند و به‌ترتیب شرکت‌های ژاپنی و خارجی با اندازه بزرگ و متوسط در این بازار‌ها پذیرفته می‌شوند. بازار بخش اول بورس سهام توکیو ازلحاظ اندازه و نقدشوندگی به‌عنوان یکی از بازار‌ها با رتبه بالا در دنیا شناخته می‌شود، به‌طوری‌که که سرمایه‌گذاران خارجی بخش عمده‌ای از معاملات سهام خود را در این بازار انجام می‌دهند. در بورس توکیو شاهد قوانین سختگیرانه‌ ارزش بازار سهام برای پذیرش شرکت‌های بورسی هستیم. این عامل درکنار شرط داشتن حداقلی تعداد سهامداران موجب تشکیل اتحادیه و هیات‌های سهامداران خرد در بورس توکیو شده که با نظارت‌های خود موجب شفافیت اطلاعاتی و مانع از انجام هرگونه تخلفی از سوی شرکت می‌شوند. اساس کار بورس توکیو براساس روابط بین سهامداران خرد و شرکت بنا شده و به حقوق سهامداران خرد توجه بسیاری شده است، به‌نحوی‌که سازمان بورس اوراق بهادار ژاپن خود را ملزم به حفاظت از سرمایه سهامداران خود می‌داند و برای اولین‌بار در میان بورس‌های جهان، حقوق صاحبان سهام را به‌عنوان یکی از الزاماتی که شرکت‌های بورسی برای پذیرش باید اجرا کنند، در میان قوانین خود جای داد. این عامل موجب شده بورس توکیو نه‌تنها ازلحاظ ارزش بازار و شفافیت اطلاعاتی جزء بورس‌های معتبر دنیا باشد، بلکه ازلحاظ مشارکت مردمی و تعداد سهامداران خرد نیز در میان رتبه‌های برتر بازار‌های بورسی در سطح جهان است.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد / اسامی شرکت‌های متخلف بورسی را افشا می‌کنیم

به گفته مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار قرار است اسامی افراد یا ناشرانی که آرای منجر به جریمه نقدی، سلب صلاحیت و امثال این موارد دارند، در بازار سرمایه افشا شود.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگو با روزنامه ایران ضمن بیان اینکه با انجام اقدامات مهم، یک اطمینان نسبی در بازار سرمایه از اسفندماه سال گذشته ایجاد شد که در ماه‌های بعد این روند ادامه داشت، گفت: «همین آرامش نسبی، باعث شد تا ورود پول حقیقی به بازار سرمایه هم افزایش یابد. ناگفته نماند عوامل متعددی در بازار سرمایه تأثیرگذار بوده که یکی از این موارد مهم، بازارهای جهانی و جنگ اوکراین و روسیه بود که باعث شد رکود اقتصادی در جهان ایجاد شود.»

به گفته او، این اتفاق منجر به ریزش قیمت جهانی ازجمله در فلزات اساسی، نفت و پتروشیمی شد و بر روند شرکت‌های بورسی در داخل کشور هم اثرات خود را گذاشت و بخشی از رشد بازار هم از دست رفت، هرچند که آمارهای سه‌ماهه اول امسال نشان داد که شرکت‌ها سودآوری خوبی داشته و از لحاظ بنیادین، شرکت‌ها و بازار سرمایه در شرایط خوبی قرار دارند.

عشقی با تأکید بر اینکه گزارش‌ها نشان می‌دهند که بازار سرمایه از لحاظ روانی در یک ثبات نسبی قرار گرفته است، گفت: «در این مدت کوتاه حضور دولت سیزدهم، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ ازجمله صندوق‌های اهرمی و تضمین اصل سرمایه راه‌اندازی شده‌اند.»

طبق اعلام رئیس سازمان بورس، پرداخت سود شرکت‌ها از طریق سامانه سجام پیگیری شده و در حال حاضر سود سهامداران به‌صورت الکترونیکی پرداخت می‌شود.

به گفته عشقی، راه‌اندازی سامانه توثیق سهام به عنوان یک طرح دیگر در مدت‌زمان کوتاه، اقدام بعدی بوده که انقلابی ایجاد خواهد کرد.

رئیس سازمان بورس در خصوص فهرست دارندگان اطلاعات نهانی نیز عنوان کرد: «در حال حاضر بخشی از دارندگان اطلاعات نهانی در مجموعه خود ناشران حضور دارند، ازجمله نهادهای مالی، حسابرسان، بازرسان قانونی و دستگاه‌های ذیربط سیاست‌گذار در امر قیمت‌گذاری بخصوص در مورد مواد اولیه شرکت‌ها یا حتی هر نوع عاملی که بر روند سود و زیان شرکت‌ها تأثیرگذار هستند. همه این سازمان‌ها باید لیست دارندگان اطلاعات نهانی خود را در اختیار سازمان بورس قرار دهند، زیرا سازمان بورس سامانه‌ای را در این راستا تعریف کرده تا اطلاعات دارندگان اطلاعات نهانی، به همراه افراد تحت تکفل خود در این سامانه ثبت شود. در این پیوست، حتی هر نوع معاملاتی که توسط آنها انجام می‌شود در سامانه مذکور ثبت و رصد خواهد شد که آیا معاملات آنها، ارتباطی با افراد و دارندگان اطلاعات نهانی دارد یا خیر.»

به گفته او، در حال حاضر بالای ۲۰ سازمان و نهاد، به اطلاعات نهانی دسترسی دارند که سازمان بورس و اوراق بهادار با آنها مکاتبه کرده و تا به حال هشت سازمان، لیست دارندگان اطلاعات نهانی خود را در اختیار سازمان بورس قرار داده‌اند، هرچند که بخشی از این ارگان‌ها هنوز هم لیست درخواستی را در این خصوص ارائه نکرده‌اند.

او ادامه داد: «در حال حاضر سازمان بورس از طرق مختلف در حال پیگیری است تا این سازمان‌ها فهرست دارندگان اطلاعات نهانی را به سازمان بورس اعلام کنند که بعد از قرار دادن اطلاعات مذکور در سامانه، امکان نظارت بر آنها نیز مهیا شود.»

رئیس سازمان بورس در خصوص افشای آرای تخلف ناشران گفت: «با توجه به اینکه در حال حاضر تأخیر در افشای اطلاعات ناشران بورسی و همچنین موارد تخلف بسیار کم شده، بنابراین نظارت‌های مستمر سازمان بورس تشدید یافته است. یکی از موارد و اقدامات مهم برای اولین بار در بازار سرمایه که سازمان بورس به‌تازگی دنبال کرده، انتشار آرای تخلفات است که بر این اساس، به فعالان بازار سرمایه اعلام خواهد شد که چه ناشرانی در سازمان بورس آرای تخلف دارند.»

او ادامه داد: «به عبارت بهتر، قرار است اسامی افراد یا ناشرانی که آرای منجر به جریمه نقدی، سلب صلاحیت و امثال این موارد دارند، در بازار سرمایه افشا شود.»

عشقی بیان کرد: «واقعیت این است که وضعیت شرکت‌های اخراجی از بازار سرمایه با شرکت‌های ورشکسته متفاوت است.»

او با توضیح اینکه روند فعالیت در شرکت‌های ورشکسته متوقف بوده و مدیر تسویه باید با سهامداران تسویه کند، تأکید کرد: «با توجه به اینکه شرکت‌های اخراج‌شده از بازار سرمایه سهامی عام هستند، در بازار پایه با محدودیت‌ها و سطح ریسک‌های متفاوت مورد معامله قرار می‌گیرند.»

رئیس سازمان بورس بیان کرد: «در حال حاضر تمام ابزارها در بازار سرمایه دارای یک سطح از ریسک هستند، بنابراین معامله‌گران دقت داشته باشند که برخی از ابزارها در بازار سرمایه دارای ریسک کمتر و برخی هم دارای ریسک بیشتر هستند. واقعیت این است که بازار پایه در قیاس با بازار اصلی، دارای ریسک به‌مراتب بیشتری است. ناگفته نماند که یکی از معضلات در بازار سرمایه سال ۹۹ افرادی بودند که بدون شناخت از مختصات بازار، سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه را خریداری و زیان هم کردند. فراموش نکنیم که شرکت‌های ورشکسته هم در بازار پایه در قالب تابلوی‌های نارنجی و قرمز معامله شدند که سرمایه‌گذاران باید در معاملات در این سهم‌ها هم دقت بیشتری کنند.»