منظور از اهرم مالی چیست؟

پدال ترمز

اهرم در معاملات فرصت یا تهدید

قبل از ورود به بحث اهرم اجازه بدید تعریفی از این اصطلاح داشته باشیم. ضریب اهرم یا “Leverage” اعتباری است که کارگزار یا بروکر به شما می دهد برای اینکه بتوانید بیشتر از توان سرمایه خود معامله کنید، استفاده از ضرایب اهرمی باعث می شود که نوسان های کم در قیمت منجر به زیان یا سود بالایی در حساب شما بشود و افزایش این ضریب با بالا بردن ریسک در معاملات نسبت مستقیم دارد.

مثلا ضریب اهرم در بازار آتی تهران حدوده ۲۰ است (۱:۱۰) یعنی به ازای هر هزار تومان کاهش یا افزایش قیمت از موجودی شما ده هزار تومان کم یا اضافه میشود. یا مثلا ضریب اهرم در خرید و فروش طلای ایران (مظنه) حدود ۳۰ می باشد (۱:۳۰) و یا ضریب اهرم در بازار های مالی خارج از کشور به هزار و حتی بالاتر هم میرسد (۱:۱۰۰۰).

ضریب اهرمی یا لوریج از جذابترین بخشهای بازار های مالی جهانی است که اکثر معامله گران آماتور و حرفه ای را به خود جذب میکند. این مزیت به ظاهر فوق العاده، در بیشتر مواقع باعث خسارتهای بسیار بزرگ به معامله گران آماتور و تازه کار میشود و کم نیستند معامله گران حرفه ای که بر اثر طمع در انجام معاملات خود در دام گسترده ضریب اهرمی یا لوریج افتاده و سرمایه های کلانی را از دست داده اند.

طی یک تحقیق که در یکی از کارگزاری ها بر روی بیش از ۱۰۰۰ معامله گر و در طی ۵ سال انجام شد نشان میدهد بیش از ۹۹ ٪ معامله گرانی که از ضریب اهرمی بالا (۲۰۰، ۳۰۰، ۵۰۰ و .. ) استفاده میکنند طی ۱ سال حتما سرمایه خود را از دست میدهند. ولی معامله گرانی که از ضریب اهرمی حداکثر ۵۰ استفاده میکنند احتمال از بین رفتن سرمایه آنها بسیار کم است و بطور معمول بیش از ۷۵ درصد این معامله گران در مارکت موفق به کسب سود میشوند. و این یک حقیقت تلخ برای معامله گران بازارهای مالی است.

وجود ضریب اهرم همانطور که میتواند سریع حساب شما را رشد دهد به همان نسبت نیز می تواند سریع حساب شما را سوخت کند. این همان مفهوم شمیشر دو لبه هست. پس اگر می خواهید در بازارهای مالی اهرم دار موفق شوید اژدهای درون خود را آرام کنید و تصور یک شبه پولدار شدن را از فکر خود بیرون کنید مگر اینکه قصد داشته باشید با انتخاب ضریب اهرم بالا دست به قمار بزنید و همانطور که می دانید قمار یعنی یا صفر یا یک، و یک تاجر و سرمایه گذار هرگز بر روی سرمایه خود قمار نمیکند. بلکه با یه حاشیه ریسک معقول به انجام کارهای تجاری خود می پردازد.

اگر از ضریب اهرم بالا استفاده کنید کمر حساب شما در نوسانات کوچک بازار به سرعت شکسته میشود. ما یک اصل داریم در بازار سرمایه و اون اصل ماندگار بودن است، پس با انتخاب اهرم مناسب مانع از بین رفتن سرمایه خود شوید، شاید در اوایل کار سود نمی کنید یا کم سود میکنید ولی حضور شما در مارکت و کسب تجربه به مرور از شما یک تریدر خود ساخته و قوی میسازد. پس سرمایه خود را از دست ندهید تا بتوانید ماندگار شوید.

ه این شکل نگاه کنید (یک تصویر شماتیک از ضریب اهرم ۱:۵۰۰ که وزن تقریبی هر سنگ ۱۰۰ برابر وزن شماست) شاید شما در ظاهر توانسته اید بر این ۵ سنگ غلبه کنید و آنها بلند کنید ولی احتمال اینکه این سنگها بر روی شما واژگون شود و سرمایه شما را نابود کند طبق آمار حدود ۹۰ درصد است. پس به اندازه توان خود بار بلند کنید.

اصطلاحات بازار فارکس : این بخش اهرم یا لوریج

هر تریدرقبل از شروع به ترید کردن با پول واقعی باید اصطلاحات اساسی در بازارفارکس را بیاموزد. آموزش فارکس تنها مربوط به سیستم معاملاتی نیست.
آشنایی با ابزارها و امکاناتی که بروکر در اختیار تریدر می گذارد در آموزش بورس اهمیت بالایی دارد و می تواند تضمینی برای تریدهای موفق شما باشد.
اهرم یا لوریج ابزاری است که کارگزاران بازار فارکس در اختیار معامله گران قرار می دهد که معامله گران بتوانند مقادیر بزرگتری از ارز یا سهام را با مقدار کمتری وجه در حساب خود معامله کنند.

اهرم(Leverage) ، دوست یا دشمن؟

معمولا این سوال توسط معامله‌گران تازه‌کار و یا کسانی که چند ماهی تجربه معامله‌گری دارند مطرح می‌شود. به یاد داشته باشید که در سوال پرسیدن هیچ عیب و ایرادی نیست.
این مطالب برای کلاس درس نیست. همه ما برای یک هدف مشترک اینجا هستیم: کسب درآمد بنابراین، اگر در عوض رقابت برای گرفتن پیپ‌های بیشتر، قدری بتوانیم در این مسیر به دیگران نیز کمک کنیم، تجربه خیلی بهتری خواهیم داشت. بازار برای همه ما ظرفیت دارد.

حال برگردیم به سوال اصلی، یعنی اهرم. اساسا اهرم چیست؟
اهرم، استراتژی سرمایه‌گذاری با استفاده از پول وام گرفته شده است. بطور مشخص، یعنی استفاده از انواع مختلف ابزارهای مالی یا سرمایه قرضی به منظور افزایش سود بالقوه حاصل از سرمایه‌گذاری است.
اهرم این امکان را می‌دهد تا با داشتن سرمایه اندکی، بتوانیم سرمایه خیلی بیشتری را مدیریت کنیم که می‌تواند بسیار سودآور یا زیان‌بار باشد.

آیا منظور از اهرم همان مفهومی است که از قبل با آن آشنایی داریم؟

بله، منتها فقط آن را “اهرم” نمی‌نامید. وام بانکی را در نظر بگیرید. زمانی که قصد خرید یک خانه را دارید، از اهرم استفاده می‌کنید. شما پول کمی دارید و برای مدیریت سرمایه‌ای بیشتر و دستیابی به هدف خود، باقی هزینه را از بانک درخواست می‌کنید.
در بازار فارکس نیز از ابزار مشابهی استفاده می‌شود تا به این ترتیب فرصت کسب سودهای بیشتر در اختیار افرادی که سرمایه اندکی دارند نیز قرار بگیرد. برای مثال، اگر از اهرمی با نسبت ۱:۱۰۰ استفاده کنید و موجودی حساب شما ۱۰۰ دلار باشد، شما قادر خواهید بود معاملاتی به ارزش ۱۰٫۰۰۰ دلار انجام دهید.

اهرم‌ها نسبت‌های مختلفی دارند که اندازه آن با توجه به کارگزار انتخابی، روش معاملاتی و مدیریت ریسک شما می‌تواند متفاوت باشد. اما نسبت‌های معمولی که استفاده می‌شوند عبارتند از ۱:۱۰ (محافظه‌کارانه)، ۱:۱۰۰ (متعادل)، ۱:۵۰۰ (پر ریسک) و ۱:۱۰۰۰ (بسیار پر ریسک).

به بیانی ساده‌تر، هنگامی که با استفاده از اهرم‌ها معامله می‌کنید، نتیایج معاملات مطابق نسبت اهرم انتخاب شده، چند برابر می‌شود. به واژه “نتایج” توجه کنید، چرا که منظور از آن تنها سود نیست، بلکه ضررهای احتمالی را نیز در بر می‌گیرد. این نکته را در زمان اتخاذ تصمیم برای سرمایه‌گذاری مد نظر قرار دهید.

معرفی دلایل و علائم خرابی پدال ترمز

پدال ترمز یکی از انواع پدال خودرو و یکی از مهم ترین قطعات خودرو به شمار میرود که شامل قسمت های مختلفی است و کوچکترین نقص در هریک از بخش های سیستم ترمز سبب بروز صدمات مالی و جانی جبران ناپذیری برای افراد میشود، بدین ترتیب باید از سلامت سیستم ترمز خودرو پیش از این که رانندگی کنید، مطمئن شوید.

پدال ترمز

یکی از اجزای تشکیل دهنده ترمز وسیله نقلیه که باید محکم و کمی سفت باشد، پدال ترمز نام دارد یعنی در حین ترمز گرفتن، پدال ترمز باید در سفت ترین حالت ممکن باشد. البته تمامی ترمزها زمانیکه اتومبیل خاموش است، سفت هستند و به محض روشن شدن خودرو، کمی نرم می شوند که این امری طبیعی است.

نحوه عملکرد پدال ترمز

طراحی های خاص متخصصان در سیستم های مختلف ترمز، عملا باعث افزایش نیروی اولیه وارد شده به پدال ترمز میشود تا توانایی کاهش سرعت یا توقف اتومبیل را داشته باشد. مهندسان از افزایش نیروی هیدرولیکی و اصول مزیت مکانیکی( اهرم) به این منظور استفاده می کنند تا سبب افزایش و چند برابر شدن نیروی اولیه وارد شده شوند. نیرویی که به وسیله ماشین طبق اصل مزیت مکانیکی، بر جسم وارد می شود نسبت به نیرویی که ما بر خودرو وارد می کنیم، چند برابر است.

مزیت مکانیکی در اهرم ها، از نسبت طول بازوی محرک به طول بازوی مقاوم حاصل میشود. چنانچه این نسبت دستکاری شود، عملا نیروی وارد شده چند برابر می شود تا بتوانیم خودرو را متوقف کنیم. همینطور طبق اصول و قواعد هیدرولیک، نیرو در بیشتر خودروها از طریق یک سیال تراکم ناپذیر که غالبا روغن ترمز است، منتقل میشود و منجر به ترمزگیری در چرخ ها می شود.

نیروی خروجی در سیستم های هیدرولیک با استفاده از قانون پاسکال به مضربی از نیروی ورودی تبدیل می شود. در هیدرودینامیک یک قانون ابتدایی وجود دارد که می گوید اگر در هر نقطه از یک سیال تراکم ناپذیر، فشار تغيير کند به تمامی نقاط و سطح سیال منتقل می شود. در نتیجه همه ی این محاسبات، نیروی موردنیاز تولید میشود و خودرو در حین ترمزگیری متوقف می شود.

شنیدن صدای سوت یکی از نشانه های جدی خرابی پدال ترمز به شمار می رود

علائم خرابی پدال ترمز

از مهمترین بخش های هر اتومبیل که توجه به آن از الویت های استفاده از خودرو به شمار میرود سیستم ترمز می باشد. هنگام خرابی پدال ترمز، اتفاقاتی رخ می دهد که در صورت بروز هر یک از آنها باید به نمایندگی های مجاز برای تعمیر مراجعه کنید.

* ایجاد صدا هنگام ترمزگیری:

شنیدن صدای سوت مانند از چرخ ها در حین ترمز یکی از نشانه های جدی خرابی پدال ترمز به شمار می رود. البته سوت کشیدن صرفا به علت خرابی پدال ترمز نیست و دلیل های دیگری هم دارد. به عنوان مثال زمانیکه برای تعویض لنت خودرو جدیدا اقدام کرده اید ، درصورت استفاده از جنس ارزان و نامرغوبی، وقتیکه ترمز میگیرید صدای سوت می شنوید. اگر لنت ترمز هم تمام شده باشد مجددا زمانیکه ترمز می گیرید صدای سوت را می شنوید. پس اگر اخیرا لنت ترمز خودروی خود را عوض نکرده اید، دلیل سوت کشیدن منظور از اهرم مالی چیست؟ ترمزها اینست که لنت چرخ ها تمام شده است.

* ضربه زدن پدال ترمز( لرزش):

گاهی اوقات در حین ترمز گیری احساس می کنید که پدال ترمز ضربه می زند یا لرزش دارد. دلیل ضربه زدن پدال ترمز، ساییده شدن بیش از حد لنت ترمز و تاب برداشتن دیسک ترمز است. البته این مشکل میتواند دلایل دیگری داشته باشد ولی این دو مشکل مذکور رایج تر است. لرزش فرمان هنگام ترمزگیری نیز می تواند با پدال و لنت مرتبط باشد.

* پدال ترمز اسفنجی:

درصورت پائین بودن سطح روغن ترمز، متورم شدن لوله انتقال روغن ترمز و سوراخ شدن بخشی از سیستم ترمز، هوا به سیستم ترمز وارد میشود که چنانچه سیستم ترمز را هواگیری کنید، این نقص در پدال ترمز برطرف می شود. بهتر است یک مکانیکی، سیستم ترمز خودروی شما را هواگیری کند. روش های آن در دفترچه راهنمای نگهداری و تعمیرات هر اتومبیل، شرح داده شده است.

* سفت شدن پدال ترمز:

سفت شدن پدال ترمز یکی دیگر از علائم خرابی ترمز خودرو محسوب میشود. گاهی اوقات وقتی که رانندگی می کنید، متوجه میشوید که پدال ترمز نسبت به گذشته سفت تر درگیر می شود منظور از اهرم مالی چیست؟ و مثل قبل نیست. زمانی که برای استفاده از ترمز به نیروی بیشتری احتیاج دارید، به این حالت خشکی پدال ترمز می گویند که علت چنین مشکلی به احتمال زیاد از بوستر خودرو می باشد. بوستر از قطعات اصلی سیستم ترمز خودرو به شمار میرود که چنانچه چنین مشکلی را تشخیص دادید باید سریعا آن را برطرف کنید.

* ترمز با فاصله زیاد:

از دیگر مشکلات رایج در پدال ترمز، جذب مایع ترمز و رطوبت از هوا میباشد که در نهایت در عملکرد آن مشکلاتی بروز می دهد و باید مایع درون ترمز تعویض شود. در صورتیکه حس می کنید که وقتی با اتومبیل خود ترمز می کنید بیش از حد طبیعی زمان می برد و خودرو دیر متوقف می شود، شاید ترمز خودروی شما خراب شده و در حال از کار افتادن می باشد. با وجود این که چنین مشکلی کوتاه مدت است ولی باید علت آن را پیدا کنید. اگر افراد بطور مداوم در جاده های منحنی و با پیچ رانندگی کنند، ترمز خودروی آن ها از کار می افتد.

* روشن شدن چراغ ترمز در صفحه کیلومتر:

روشن شدن چراغ اخطار ترمز یکی از نشانه های خرابی پدال ترمز است که باید حتماً آنرا مدنظر بگیرید. در خودروها دو نوع چراغ خطر که شامل سیستم اصلی و سیستم ABS است، وجود دارد. درصورت بروز مشکل در سیستم ABS، ادامه سیستم کار خود را بطور طبیعی انجام میدهد ولی چراغ هشدار اصلی ترمز، یعنی در سیستم هیدرولیک خودرو احتمالاً یک نقص بزرگ رخ داده که باید سریعا سرویس شود.
سفت شدن پدال ترمز یکی از علائم خرابی ترمز خودرو محسوب میشود
* نشت مایع:

درصورتی که درپوش ها در سیستم ترمز، شل شوند یا بشکنند و یا لوله ها اسیب ببینند، بروز چنین مشکلاتی در کاهش قدرت ترمز خودرو بسیار مؤثر است و آلودگی در سیستم ترمز نیز تولید می شود. اگر در اتصالات خودرو هرگونه نشتی رخ دهد، مایع سیستم ترمز از بین می رود و در نتیجه سیستم ترمز خراب می شود و اجزای مختلف این سیستم نمی توانند بدرستی کار خود را انجام دهند. به همین علت وجود نشت مایع در سیستم ترمز سبب وجود مشکل در پدال ترمز میشود.

* کشیده شدن چرخ ها در سرعت بالا:

کشیده شدن چرخ ها در سرعت بالا به این معناست که عملکرد خودرو ضعیف شده است و چه بسا گاهی اوقات پدال ترمز پاره می شود. با وجود این مشکل به موتور فشار زیادی وارد می شود و آن کشش باعث آسیب دیدگی به موتور ماشین می شود. همینطور سرعت به اندازه ی مورد نظر بالا نمی رود. گاهی اوقات آویزان شدن کالیپر در خودرو از علل بروز این مشکل است. در چنین شرایطی باید با سرعت کم رانندگی کنید و آرام تر ترمز بگیرید.

دلایل سفتی پدال ترمز

راننده در حالت عادی به سادگی پدال ترمز را فشار می دهد و مکانیزم ترمز وظیفه خود را انجام می دهد، یعنی اتومبیل متوقف میشود. ولی گاهی اوقات امکان دارد پدال ترمز با فشار خیلی زیادتری کار کند یا به علت سفت شدن بیش از حد اصلاً کار نکند. بطور کلی عملکرد نادرست بوستر ترمز باعث چوب یا سفت شدن پدال ترمز می شود. هر عاملی که در عملکرد این بوستر نقش دارد، می تواند موجب چوب شدن پدال ترمز شود. ولی سفت شدن پدال ترمز دلایل گوناگونی دارد که اگر آن دلایل را بدانید، میتوانید مشکل را رفع کنید.

بوستر ترمز ضعیف:

از دلایل اصلی سفت بودن پدال ترمز می توان به بوستر ترمز اشاره کرد. درصورت ضعیف شدن بوستر ترمز، نمیتواند خلا مناسب تولید کند یعنی شما هیچ کمکی از سمت بوستر به هنگام اعمال فشار روی پدال ندارید، به همین علت پدال ترمز سفت می شود.

از مشکلات رایج در پدال ترمز، جذب مایع ترمز و رطوبت از هوا میباشد

عملکرد نامناسب دریچه بررسی کننده( check valve):

وظیفه ی دریچه بررسی کننده، کنترل خروج هوا از بوستر و جلوگیری از ورود هوا به آن است که گاهی اوقات امکان دارد شکسته شود و یا بد کار کند. بروز این مشکل باعث سفت شدن پدال ترمز میشود.

بررسی مکش اتومبیل:

در حالت طبیعی وکیوم یا مکش موتور برای تامین قدرت ترمز استفاده می شود و از سال ۱۹۵۰ تابحال این تکنولوژی وجود دارد. خودرو ها از مکش استفاده می کنند که همین امر سبب چند برابر شدن نیرو در داخل موتور می شود و برای پدال ترمز استفاده شده و رمز کردن را آسان تر خواهد کرد. درپوش جلویی در حالت طبیعی امکان دارد عاملی برای مشکلات مکش و ترمز باشد و با گذشت زمان سبب ناکارآمدی می شود. بروز این مشکل نشان یعنی بوستر ترمز و سیلندر باید تعویض شوند.

بین موتور و بوستر یک لوله خرطومی وجود دارد که مکش را زیاد می کند و از نخستین مواردی به حساب می آید که باید آنرا بررسی کنید. اگر احتیاج باشد باید این لوله را دوباره متصل کنید یا آنرا جابه جا کنید ولی اگر این لوله نشتی ندارد و موتور روشن می شود، باید دو مهره ای که از سیلندر به بوستر بسته شده را کمی شل کنید. آنگاه پدال ترمز را به آرامی فشار داده و به صدای ایجاد شده بین بوستر و سیلندر گوش دهید. این صدا به معنی نشت از درپوش جلویی بوستر می باشد.

نشتی شلنگ خلا:

با اینکه بوستر ترمز علت اصلی خراب شدن پدال ترمز میباشد ، ولی گاهی اوقات عوامل دیگری می تواند در خرابی پدال ترمز مؤثر باشد. همینطور شلنگ خلا گاهی اوقات شروع به نشتی می کند و سبب کاهش تأثير خلا روی سیستم ترمزگیری می شود.

اندازه اشتباه اجزا سیستم علت سفت شدن پدال ترمز:

چنانچه اندازه ی هر قطعه به اشتباه انتخاب شده باشد درعملکرد آن بخش تأثیر دارد. به طورمثال اگر آن قطعه بزرگ یا کوچک باشد باعث بروز مشکلاتی میشود. همین مشکل در بوستر نیز میتواند رخ دهد و در صورتی که در سیستم ترمز خود از بوستر یا شلنگ نامناسب استفاده کنید پدال ترمز چوب میشود.
از دلایل اصلی سفت بودن پدال ترمز می توان به بوستر ترمز اشاره کرد

کثیفی یکی از دلایل سفت شدن ترمز:

الودگی ها از طریق مایع ترمز یا روغن ترمز به پدال ترمز وارد میشوند. به علت خاصیت روغن ترمز با گذشت زمان، آلودگی و کثیفی هایی مثل گل و لای جذب آن میشوند و به همین منظور پدال ترمز سفت میشود. اگر رنگ روغن ترمز طبق روال همیشه عنبری نبود باید پیش از اینکه پدال ترمز سفت شود آن را تمیز کنید. تعویض روغن ترمز یک امر عادی است ولی در صورت کثیف بودن مایع باید کثیفی ها را از درون مخزن روغن ترمز تخلیه کنید.

لزوم آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی به منظور حفظ ثروت ملی برای نسل آینده

به گزارش خبرگزاری تسنیم، لزوم توجه به آینده‌نگری و دوراندیشی حکمرانی کشورهای در حال توسعه الزام به سیاستگذاری و حفظ ثروت ملی برای نسل آینده از طریق برقراری عدالت بین نسلی، پس‌انداز ملی و تولید ملی است. در کشورهایی که بخشی یا تمام ثروت از منابع طبیعی (نفت و گاز) تامین می‌شود، نیاز بیشتری به مصرف و کاهش فقر دارند و این کشورها باید سرمایه عمومی و خصوصی خود را در جهت توسعه کشور هم‌افزایی کنند.

امروزه اغلب کشورهای در حال توسعه دارای منابع طبیعی و انرژی از دو دارایی اساسی ملی برخوردار هستند؛ 1- منابع نفت و گاز 2- صندوق‌های ثروت ملی (پولی و بانکی) و همانطور که منابع نفت و گاز دارایی ملی محسوب می‌شوند اما دارای اشکال و نقایص هستند. چرا که درآمدهای نفتی به دلایلی از جمله نوسان قیمت نفت، تحریم‌های اقتصادی، نوسان توان تولیدی از میادین نفتی ناپایدار، در حال نوسان هستند و به دلیل این مولفه‌ها درآمد حاصل از منابع طبیعی جزو درآمدهای غیرپایدار برای دولت و حکمرانی تلقی می‌شود و دولت متکی به درآمد نفت و گاز را دچار کسری بودجه، استقراض از منابع بانک مرکزی، افزایش نرخ ارز، کاهش اعتبارات عمرانی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و بالا بردن درآمدهای مالیاتی متوسل می‌شود و نتیجه آن کاهش پس‌انداز و ذخایر ارزی است. دومین دارایی اساسی هر کشوری وجود صندوق‌های ثروت ملی است که نقش حفظ ارزش پول حاصل از صادرات منابع نفتی و توسعه سرمایه دارد.

در ایران مطابق قانون ماده 84 در دهه 80 قانون برنامه پنجم با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و حفظ سهم نسل‌های آینده، برقراری عدالت بین نسلی، پس‌انداز ملی و تولید ملی، صندوق توسعه ملی تأسیس شد. منابع موجود در صندوق توسعه ملی به عنوان امانت نسل‌های آینده باید به بهترین نحو و با در نظرگرفتن ریسک سرمایه‌گذاری‌ها جهت بهره‌برداری بهتر از ثروت‌های زیرزمینی و منابع طبیعی، مورد استفاده قرار بگیرد که مدیریت بهینه دولت و نظام حکمرانی منطبق بر رشد اقتصادی هدایتگر و حفظ ثروت ملی است.

کشورهای صادرکننده و دارای میادین نفت و گاز اقداماتی در واکنش به چالش‌های وابستگی به درآمدهای نفتی و متغیرها و شوک‌های نوسانان و رویدادهای سیاسی اقتصادی محوریت بازار جهانی نفت و عدم کارکرد بودجه ابزارها و اهرم با ثبات اقتصادی بلندمدت صورت گرفته از جمله تدوین سیاست مالی، ایجاد تشکیل صندوق توسعه ملی در ایران، با هدف کنترل و نظارت بر منابع مالی و اجرایی کشور و ایجاد انضباط مالی و شفافیت اقتصادی و حذف برنامه‌های ارزپاشی شکل قانونی گرفت و درآمد مازاد ذخیره‌سازی منابع ارزی به موجب مفاد ماده 60 قانون برنامه سوم توسعه مصوب (1379) و درآمد حاصل از صادرات و فروش منابع طبیعی مقرر به واریز به صندوق توسعه ملی شد. همچنین منابع این صندوق‌ها صرف سرمایه‌گذاری‌های با بازدهی سرمایه بالایی شوند و بررسی عملکردی منابع. اصلی‌ترین منبع واریزی به حساب صندوق سهم 20 درصدی از درآمد حاصل از صادرات نفت، گاز، فرآوردهای نفتی و میعانات گازی بوده و قرار شد سالانه 3 واحد درصد افزایش یابد برهمین اساس سهم صندوق از رقم 20 درصد از سال 1389 به رقم 26 درصد در سال 1392 افزایش یافته این دخیره‌سازی به 29 درصد در سال 1393 رسید.

از دیگر آثار مثبت هدفمند تاسیس صندوق توسعه ملی رشد اقتصادی با ایجاد حمایت از اشتغال پایدار و پرداخت تسهیلات تکمیلی به طرح‌های موضوع قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع صندوف توسعه ملی، (مصوب سال 1396) که طبق آن، برای تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، به صندوق توسعه ملی اجازه داده شده تا با هدف ارتقاء تولید و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری، معادل ریالی 1.5 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی را به صورت قرض‌الحسنه نزد موسسات مالی تعیین شده در این قانون سپرده‌گذاری کند تا این منابع صرف اعطای تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی برای ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای زیر 10 هزار نفر واقع در مناطق مرزی و عشایری یکی از اقدامات موثر رشد اقتصادی صورت گرفت، صندوق توسعه ملی به عنوان یکی از مقرهای فرماندهی اقتصاد کلان و بازو ساختاری نهادی برای جلوگیری از انتقال بی‌ثباتی نفتی به اقتصاد کلان در اینگونه کشورها محسوب می‌شود.

در واقع صندوق توسعه ملی یک مکانیزم برای انتقال پس‌انداز و سرمایه‌گذاری از حال به آینده که تحت مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم دولت در کوتاه‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری شود و اهداف صندوق توسعه ملی شامل ثبات درآمدهای دولت و درآمدهای صادراتی، تجمیع پس‌اندازها برای نسل‌های آتی، مدیریت ذخایر خارجی، مقابله با ناپایداری و غیرقابل پیش بودن درآمدها، پشتیبانی از پروژه‌های سودآور، مشارکت با بخش خصوصی توسعه دهنده و تولید محور و از سویی دیگر در سی و هشتمین هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گزارش عملکرد 10 ساله اعلام شد از محل ذخایر و منابع ارزی صندوق توسه ملی به ارزش 5/3 میلیارد دلار به 82 فعال شرکت خصوصی و 33/8 میلیارد دلار برای 316 طرح اقتصادی و تولید ملی و نیروگاهی تسهیلات ارزی جهت صادرات کالای غیرنفتی مشارکت تخصیص داده شده که 75 درصد از حجم تسهیلات ارزی و مشارکت بخش خصوصی و مطالبات منابع صندوق مجددا بازگشته که به نظر می‌رسد این حجم تخصیص مالی ارزی از محل ذخایر ارزی در سال‌های رونق نفتی، ریشه در مازادهای بودجه دولت و مازاد حساب جاری دارد بنحوی که در هنگام وقوع یک شوک مثبت نفتی، و رشد اقتصادی متکی بر تولید ملی درآمدهای دولت افزایش یافته و سرمایه‌گذاری‌های عمومی نیز افزایش می‌یابد و نقش مهمی در بالا بردن مخارج مصرفی داخلی و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی ایفا می‌کند.

به عبارت دیگر، سیاست مالی انبساطی در کشورهای نفتی، سازو کار اصلی تزریق درآمدهای نفتی و غیرنفتی پایدار نیروگاهی به اقتصاد است، از این رو میزان استفاده از درآمدهای نفتی، یک تصمیم سیاست مالی است که می‌تواند بر اقتصاد داخلی از جمله تورم و اشتغال اثرگذار باشد و اثراث مثبت سیاست‌های چرخه مالی دولت بوده است.

از زمان تاسیس تاکنون صندوق توسعه ملی ایران دچار تلاطم‌ها و شکست‌هایی شده است که به واکاوی دلایل شکست حساب ذخیره ارزی در این مقاله می‌پردازیم.

ابتدا به نظرات مهدی غضنفری رئیس هئیت عامل صندوق توسعه ملی می‌پردازیم.

مهدی غضنفری نحوه استفاده از منابع ارزی و اوضاع شرایط اقتصادی کشور، چالش‌های اخیر صندوق و تجربیات حساب ذخیره ارزی را استناد می کند که باید عبرت گرفت. همچون نگاه سرمایه‌ای به پول نفت که باید تبدیل به ثروت و سوددهی شود و سود حاصل از درآمد اصل پول نفت روانه بودجه کشور شود که متاسفانه پول‌پاشی در بازار و پمپاژ تزریق ارز به بازار ارز و برداشت از اصل منابع ارزی حاصل از فروش نفت استفاده ناکارآمد از منابع ارزی شکل گرفته است و اگر با چنین تصمیم‌گیری عمل می‌شد اکنون بیش از هزار میلیارد دلار منابع ارزی نزد صندوق توسعه ملی پس انداز موجود بود.

از دلایل دیگر شکست در حساب ذخیره ارزی دو دسته دیگر است؛ اولین دسته باور غلط و توهم‌زا که منابع صندوق توسعه ملی بیکران و حد اندازه ندارد و پرداخت تسهیلات و برگشت برداشت‌های پرریسک و نافرجام که بانک‌های عامل دلسوزی بر بازگشت منابع برداشت شده در قالب تسهیلات اعطایی ندارند چرا که اعتبار از حساب بانک عامل برداشت نشده منظور از اهرم مالی چیست؟ و بانک عامل واسطه بوده وقتی پول را به متقاضی (تسهیلات گیرنده) پرداخت می‌کردند، اگر برمی‌گشت که به دولت می‌دادند اما اگر این پول برنمی‌گشت عین خیالشان نبود چون نه تنها ضرر نمی‌کردند بلکه در صورت طولانی شدن بازپرداخت، سود بیشتری هم می‌بردند و دسته دوم سیاستگذاران در دولت‌های مختلف، تفاوت زیادی میان صندوق ریالی و ارزی قائل نبودند. یعنی در حالیکه منابع ارزی از این محل پرداخت شد آن را در سررسید به صورت ریالی بازپس می‌گرفتند. در آن زمان مسئولین بانک‌ها و سازمان‌ها شاید به اندازه الان نمی‌دانستند که تفاوت صندوق ریالی و ارزی چیست؟ در حالی که حساب، ارزی است و باید به همان صورت ارزی هم بازپرداخت‌ها انجام شود.

براساس گزارش موسسه صندوق ثروت حاکمیتی 2016 تقریبا 100 صندوق ثروت حاکمیتی وجود دارد که ارزش دارایی جمعا به مبلغ 9834 میلیارد دلار می‌باشد که از این میان 10 صندوق بزرگ ثروت ملی هستند که به ترتیب صندوق‌های ثروت ملی نروژ، عربستان سعودی، کویت، قطر، ابوظبی، چین، هنگ کنگ، سنگاپور نام برده شده که غالبا منابع صندوق‌ها حاصل ازفروش نفت و گاز، ذخایر ارزی بانک مرکزی، اوراق قرضه و سهام تامین شده است

نروژ

نروژ دولت نروژ به منظور مدیریت درآمدهای نفتی، جلوگیری از انتقال شوک‌های نفتی به اقتصاد و تامین رفاه نسلهای آتی، در سال 1990 اقدام به تاسیس یک صندوق نفتی کرده است. بررسی‌های مربوط به تاسیس این صندوق از سال 1974 آغاز و در سال 1983 با تصویب قانون مربوط به صندوق، پایان یافت. طبق این قانون دولت موظف بود درآمدهای حاصل از بهره‌برداری از منابع نفتی خود را در صندوق مذکور ذخیره کرده و تنها از سود این ذخیره، و نه خود درآمد نفت، در مواقع لزوم استفاده کند. تا سال 1997 استراتژی این صندوق برای سرمایه‌گذاری منابع خود، مشابه استراتژی بانک مرکزی نروژ در مورد ذخایر ارزی بود، به این معنی که دولت منابع صندوق را تنها در اوراق قرضه با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کرد.

اما پس از آن وزارت اقتصاد تصمیم گرفت مقداری از منابع صندوق را در سهام سرمایه‌گذاری کند. در سال 2006 نام این صندوق به صندوق بازنشستگی دولت نروژ (GPF (تغییر یافت. این صندوق یکی از بزرگترین موسسات سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی جهان محسوب می‌شود GPF. از دو صندوق مجزا تحت عناوین Global- GPF یا GPFG و Norway-GPF تشکیل شده است. منابع GPFG تنها شامل درآمدهای نفتی دولت نروژ است و به عنوان یک صندوق ثبات‌ساز و پس‌انداز فعالیت می‌کند.

از نکات قابل توجه در مورد صندوق بازنشستگی دولت نروژ یکی مدیریت موفق آن است که توانسته از نظر دارایی و میزان شفافیت طی سال‌های فعالیت این صندوق، جایگاه آن را به تراز اول دنیا ارتقاء دهد و دیگری اینکه صندوق نروژ از نظر دارایی و مناطق جغرافیایی سرمایه‌گذاری، بسیار متنوع‌سازی شده و تنها در خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کند. در واقع گستره سرمایه‌گذاری آن تمام مناطق جهان را شامل شده درآمدهای نفتی به صورت سود سرمایه‌گذاری‌های خارجی به اقتصاد این کشور وارد می‌شود.

جمعیت 5 میلیونی کشور نروژ مالک بیش از یک درصد از سهام کل جهان است. سهم متوسط هر شهروند از ثروت در این کشور، معادل 193 هزار دلار آمریکاست. شاید این موضوع که صندوق نروژ مالک 3.1 درصد از کل سهام شرکت‌های پذیرفته شده در جهان است، به درک بهتری از بزرگی این صندوق کمک کند. نروژ تنها کشور نفتی توسعه یافته است که همانند دیگر کشورهای نفت خیز دنیا درآمدهای حاصل از فروش نفت خود را صرف هزینه های جاری نمی‌کند. این کشور مشغول پس‌انداز کردن پول صادرات نفت خام و گاز در یک صندوق مستقل است. منابع این صندوق به اندازه‌ای است که اگر سهم هر شهروند نروژی با کرون محاسبه و پرداخت شود، همه آنها میلیونر می‌شوند.

کویت

اولین صندوق ثروت حاکمیتی مربوط به کویت است که با نام سازمان سرمایه‌گذاری کویت و به منظور ذخیره درآمدهای نفتی این کشور، ایجاد شد. این صندوق ریشه در فعالیت هیات سرمایه‌گذاری کویت که در سال 1953 و 8 سال پیش از استقالل این کشور با هدف مدیریت دارایی‌های کشور ایجاد شد، دارد. بخش عمده پرتفوی این صندوق بصورت سهام و سایر دارایی‌های آن شامل اوراق قرضه و امالک است. هدف بلندمدت این سازمان نیز دستیابی به بازده مناسب، از طریق سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف است که نسل‌های آینده کویت را در مواجهه با بحران و نااطمینانی مصون سازد از نوع صندوق‌های پس‌انداز و ثبات‌ساز محسوب شده و خود مسئول دو صندوق بزرگ دیگر به نام صندوق ذخایر عمومی و صندوق پس‌انداز برای نسل‌های آتی است

عربستان سعودی

کلیه درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت در عربستان صرف مخارج عمومی شده و باقیمانده آن در حساب‌های خارجی موسسه پولی عربستان سعودی متمرکز می‌شود.

به عبارت دیگر هیچ قاعده رسمی مبنی بر تخصیص بخشی از درآمدهای نفتی برای پس‌انداز و نیز مصرف این درآمدها وجود ندارد. همان بانک مرکزی عربستان است که مسئولیت مدیریت ثروت ملی را نیز به عهده داشته و در واقع درآمدهای نفتی در کشور عربستان صندوق مجزایی ندارد.

بر اساس طبقه‌بندی مؤسسه صندوق ثروت حاکمیتی، انواع صندوق‌های ثروت ملی عبارتند از صندوق های تثبیت؛ این نوع از صندوق‌ها که با نام صندوق روزهای بارانی نیز شناخته می‌شوند با دو هدف محافظت از بودجه و اقتصاد در مقابل نوسانات قیمت کالاهاست. صندوق‌های پس‌انداز یا نسل‌های آتی؛ هدف از این نوع صندوق‌ها تبدیل درآمدهای نفتی به سرمایه‌های مالی و سرمایه‌های واقعی مولد است و اینکه مصارف بودجه‌ای فقط باید از محل درآمدهای جاری صندوق تامین شود مانند صندوق کشورهای عمان و کویت، صندوق‌های ذخیره، صندوق‌های اندوخته سرمایه‌گذاری، صندوق ذخیره ارزی توسعه استراتژیک (موسسه صندوق ثروت ملی 2016).

هشدار غیر منتظره بایدن؛ شمشیرهای اتمی بی‌پروای پوتین

اکو ایران: بایدن در سخنرانی اش در نشستی برای جمع آوری کمک های مالی برای حزب دموکرات صراحتا اعلام کرد: برای نخستین بار از زمان بحران موشکی کوبا ما شاهد تهدید مستقیم مبنی بر استفاده از سلاح هسته ای هستیم. هرچند تصور نمی کنم چیزی به نام توانایی استفاده ساده از یک سلاح هسته ای تاکتیکی و نرسیدن به آرماگدون( آخر الزمان) وجود داشته باشد. من و مقام های آمریکایی به دنبال راه حل برای این منظور و کشف هدف پوتین هستیم.

به گزارش اکوایران، همزمان با شکست های های پی در پی روسیه در میدان نبرد در اوکراین و پیشروی نظامیان روس در مناطق شرقی، گمانه زنی ها در باب این که پوتین تهدید ضمنی اش مبنی بر استفاده از سلاح هسته ای را اجرایی خواهد کرد یا نه، اوج گرفته است. در چنین شرایطی جو بایدن، روز پنجشنبه با عباراتی غیر منتظره در باب استفاده احتمالی پوتین از سلاح هسته ای هشدار داد؛ هشداری که گمانه زنی ها درباب احتمال استفاده از این سلاح مهیب توسط روسیه را افزایش داه است. با این همه مقام های دولت بایدن می گویند هنوز شواهدی مبنی بر استفاده پوتین از سلاح مرگبار در دست نیست. با این همه آنها اذعان کرده اند که این به معنای عدم اجرایی شدن این سناریوی بالقوه نخواهد بود.

هشدار غیر منتظره بایدن

جو بایدن درباب پیامدهای تهدیدهای هسته ای مسکو به پوتین، همتای روسی اش هشدار داد آن هم در شرایطی که روسیه در اوکراین شکست های پی در پی را تجربه می کند. بایدن در سخنرانی اش در نشستی برای جمع آوری کمک های مالی برای حزب دموکرات صراحتا اعلام کرد: برای نخستین بار از زمان بحران موشکی کوبا ما شاهد تهدید مستقیم مبنی بر استفاده از سلاح هسته ای هستیم. هرچند تصور نمی کنم چیزی به نام توانایی استفاده ساده از یک سلاح هسته ای تاکتیکی و نرسیدن به آرماگدون( آخر الزمان) وجود داشته باشد. من و مقام های آمریکایی به دنبال راه حل برای این منظور و کشف هدف پوتین هستیم. بایدن در ادامه دکترین هسته ای روسیه را به چالش کشید و هشدار داد که استفاده از یک سلاح تاکتیکی با بازده پایین می تواند به سرعت از کنترل خارج شده و یک ویرانی جهانی را به جای بگذارد.به نوشته خبرگزاری سی ان ان این که بایدن صراحتا در باب تهدید هسته ای و مقوله آرماگدون( آخر زمان) صحبت می کند آن هم در نشستی که هدفش جمع آوری کمک های مالی برای دموکرات ها است، قابل تامل است. علاوه بر این، اظهارات بایدن در شرایطی مطرح شد که اعضای شورای امنیت ملی و وزارت امور خارجه و پنتاگون که خود با عباراتی سنجیده تر به این تهدیدها اشاره دارند، می گویند که تهدیدهای روسیه در باب استفاده از سلاح هسته ای را جدی می گیرند اما هنوز نشانه ای مبنی بر آمادگی کرملین برای این ماجراجویی مشاهده نکرده اند.

شمشیرهای اتمی بی پروا و غیر مسئولانه

با این همه بسیاری از ناظران باور دیگری دارند و معتقدند اظهارات اخیر بایدن جدی ترین هشداری بود که از جانب دولت ایالات متحده در باب خطر هسته ای مطرح شده است. به همنی دلیل می توان گفت که شاید بایدن درباب نیت روسیه مبنی بر استفاده از سلاح هسته ای به ارزیابی تازه ای دست یافته باشد. سه منبع آگاه به سی ان ان گفته اند که اظهارات بایدن در حالی بیان شد که ایالات متحده تلاش دارد تا طیف وسیعی از مسائل از جمله سناریوی بالقوه توسل روس ها به سلاح هسته ای تاکتیکی را مورد بررسی قرار داده و برای واکنش بدان آماده شود.همزمان وزیر دفاع پیشین آمریکا گفته است که در صورتی که پوتین به سلاح هسته ای متوسل شود، بایدن نیز می تواند از این سلاح کشنده استفاده نماید. مقام های آمریکایی اخیرا هشدار داده اند که ایالات متحده فعلا از جانب روس ها تحرکی هسته ای را مشاهده نکرده با این حال کارشناسان توسل به سلاح هسته ای را به عنوان گزینه ای بالقوه قلمداد می کنند که ایالات متحده می بایست برای پاسخ بدان آماده شود چرا که روسیه به واسطه شکست های پی در پی در اوکراین در موضع ضعف قرار گرفته و برای جبران چهار منطقه این کشور را برخلاف هنجارهای بین المللی به خاک خود ضمیمه کرده است. سخنگوی پنتاگون در این باب گفت: این شمشیرهای اتمی بی پروا و غیر مسئولانه هستند. از همین رو همانگونه که اشاره کردم در این مرحله ما هیچ اطلاعاتی درباره این خطر نداریم که موجب شود موقعیت بازدارندگی استراتژیک خود را تغییر دهیم.

جهان به ساز کی‌یف می‌رقصد

شواهد هم نشان می دهد پوتین در حال حاضر برای استفاده از سلاح هسته ای تصمیمی اتخاذ نکرده است.جیک سالیوان، مشار امنیت ملی کاخ سفید هم هفته گذشته گفته بود که ایالات متحده پیامدهای استفاده از سلاح هسته ای در اوکراین را روشن کرده است. به گفته او، این مقوله ای است که ما آن را جدی گرفته ایم و درباب آن مستقیما با روسیه در ارتباط هستیم. مسکو به خوبی می داند که در صورتی که مسکو وارد این مسیر تاریک شود شاهد واکنش قاطع ایالات متحده خواهد بود.همزمان ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین روز پنجشنبه گفت که پوتین به خوبی این حقیقت را درک کرده که جهان هرگز حمله هسته ای روسیه را نمی بخشد. به باور زلنسکی، رئیس جمهوری به خوبی می داند که پس از استفاده از سلاح هسته ای دیگر نمی تواند( به اصطلاح) جان سالم به در ببرد. این اظهار نظر ها واکنش تند روسیه را به دنبال داشت تا جایی که سرگئی لاوروف، رئیس جمهوری روسیه هشدار داد که مسکو نمی تواند در باب اظهار نظرهای اخیر ساکت بماند . او در ادامه به آمریکا درباره کمک های بی‌ملاحظه به اوکراین هشدار داد و ضمن اشاره به حمایت های پی در پی ایالات متحده و ناتو از کی یف گفت: همانطور که می‌دانید دیروز شورایی موسوم به جامعه اروپایی تشکیل شد که به ابتکار رئیس‌جمهور ماکرون بود و بعد از آن بورل رئیس دیپلماسی اتحادیه اروپا با افتخار اعلام کرد که روند ایجاد ساختار امنیتی بدون مشارکت روسیه آغاز شده است. به طور کلی، آن‌ها با ساز کی‌یف می‌رقصند و خیالات دیوانه‌وار کسانی که همچنان در آنجا در قدرت هستند را تشویق می‌کنند.

واشنگتن برای واکنش احتمالی آماده است

مقام های ارشد آمریکایی علیرغم هشدار تند بایدن می گویند که هنوز تغییری در موضع هسته ای پوتین مشاهده نکرده اند. در همین راستا یک مقام آمریکایی گفت که علیرغم هشدار بایدن مبنی بر این که جهان از دهه 1960 تا به امروز به بحران هسته ای نزدیک نشده است، باید گفت، فعلا شاهد تغییری در مواضع هسته ای روسیه نیستیم. او در ادامه به بیانیه روز سه شنبه کاخ سفید اشاره کرد که در آن نیز به عدم تغییر موضع روسیه اشاره شده است. مقام دیگر آمریکایی هم که از اظهار نظر بایدن تعجب کرده بود با اشاره به تغییر ادبیات بایدن و عدم تغییر در مواضع هسته ای روس ها تاکید کرد که باید موضع هسته ای روسیه جدی گرفته شود.یکی از چهره های آشنا و نزدیک به بایدن که به ادبیات او آشنا است هم در گفتگو با سی ان ان تاکید کرد که بایدن در مراسم جمع آوری کمک های مالی درباره تهدیدی صحبت کرد که مقام های آمریکایی باور دارند روسیه آن را عملی خواهد کرد.

پوتین چیزی برای از دست دادن ندارد

امروز بیش از هر زمان دیگر مقام های آمریکایی تهدیدهای علنی و پی در پی رئیس جمهوری روسیه مبنی بر استفاده از سلاح هسته ای را مورد توجه قرار داده اند. پوتین اواخر ماه گذشته در یک سخنرانی تلیزیونی گفت: اگر تمامیت ارضی کشورمان به خطر بیفتد، بدون شک از همه اهرم های موجود برای حراست از روسیه و مردم این کشور استفاده خواهیم کرد. این یک بلوف نیست. جمعه گذشته هم پوتین در مراسمی که در جریانش الحالق چهار منطقه اوکراین به روسیه را اعلام کرد بار دیگر گفت که روسیه از همه ابزارهایی که در اختیار دارد برای دفاع از این مناطق استفاده خواهد کرد. او افزود: منظور از اهرم مالی چیست؟ ایالات متحده با بمباران هیروشیما و ناکازاکی در جنگ جهانی دوم، در این باره سابقه ای تاریخی تعریف کرده است. از همین رو بایدن در اظهار نظر اخیرش گفت که امروز ما چهره ای روبرو هستیم که درباره استفاده بالقوه از سلاح های هسته ای تاکتیکی یا سلاح های بیولوژییکی و شیمایی شوخی نمی کند، چرا که ارتشش در موضع ضعف قرار دارد.