پس از ورود به سایت بلافاصله جداولی را مشاهده خواهید کرد که اطلاعات آن مربوط به بازارهای بورس و فرابورس بوده و علاوه بر توضیحات قبل، نمادهای پر بیننده و موثر بر شاخص ها و همچنین تغییرات آنها نیز در این جداول قابل رویت هستند.
حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟
همان‌طور که هر بازار یا صنف خاص دارای یک سری قوانین مختص به خود است، بازار بزرگ بورس نیز از همین قضیه پیروی می‌کند و دارای تعدای قانون یا اصل است که توسط نهاد خاصی به نام «سازمان بورس» که به «شرکت بورس اوراق بهادار» نیز شناخته می‌شود، گزینش و به اطلاع رسانده می‌شوند.
یکی از این قوانین «حجم مبنا» نام دارد که یکی از قوانین مهم در معاملات بورسی شناخته می‌شود.
افزایش اطلاعات در زمینه اصول اولیه بورس و قوانین جاری بر آن، به‌راستی می‌تواند شما را با یک دید بازتر و آگاهی بیشتری که مثل یک نقشه عمل می‌کند، وارد این عرصه کند تا بتوانید تصمیمات بهتری اتخاذ نمایید.
تعریف حجم مبنا در بورس چیست؟
سازمان بورس برای رشد یا نزولِ اصولی و عادلانه‌ی ارزش سهام یک شرکت، قانونی به نام حجم مبنا تعیین کرده است که این قانون می‌گوید؛ برای اینکه ارزش سهام شرکت افزایش یا کاهش یابد، می‌بایست در روز تعداد خاصی یا در سال درصدی از سهام آن، مورد معامله «خرید یا فروش» قرار بگیرد، در غیر اینصورت ارزش آن به نسبت محاسبه شده و کم خواهد شد. این درصد در سال ۲۰٪ از کل سهام تعیین شده است. یعنی هر شرکت نسبت به ارزشی که دارد یک حجم مبنای مختص به خود را دارد که در ادامه نحوه محاسبه آن را نیز بررسی می‌کنیم.
نام یا کلمه‌ی «حجم مبنا» به حجم حداقلی یا پایه ای تعداد خرید و فروش سهام اشاره می‌کند و بر این اساس نام گذاری شده است که حجم به معنی تعداد یا اندازه است و مبنا به معنی سطح یا پایه معنی می‌شود.
همان‌طور که می‌دانید اگر معاملات بیش از حجم مبنا باشد، دلیل بر افزایش ارزش سهام نیست، بلکه ارزش سهام مربوط به قانون عرضه و تقاضا است که در واقع نوع معامله را نشان می‌دهد که اگر خرید بیشتر از فروش باشد ارزش آن اضافه می‌شود و همین‌طور بلعکس. در اصل قانون حجم مبنا می‌گوید؛ باید سهام مثلا فلان شرکت روزانه فلان عدد معامله حالا چه خرید و چه فروش شود، اگر از این عدد کمتر باشد، ارزش آن کم می‌شود.
لازم به ذکر است این عدد طی سالها ممکن است بنا بر تشخیص این سازمان تغییر کند.
در مقابل حجم مبنا چیزی به نام «حداکثر مبلغ معاملات» نیز قرار دارد.
حال اگر در تابلوی بورس چیزی به نام قیمت پایانی دیدید، می‌دانید که اگر حجم معاملات آن روز برابر با حجم مبنا بوده این قیمت میانگین یا همان نتیجه قیمت معاملات است و اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا بوده، به همان نسبتِ افزایش یا کاهش ارزش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی آن است که می‌بینید.
میانگین معاملات نیز بر پایه درصد سودی که آن سهم خرید یا فروش داشته است محابسه می‌شود، برای مثال، فرض کنید سهمی در قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود. اگر تعداد سهام معامله شده بیشتر از ۸۰ هزار باشد، این ۵ درصد اعمال شده و مبنای قیمت روز بعد معاملات قرار خواهد گرفت. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی بر اساس نسبت این حجم به حجم مبنا محاسبه می‌شود. برای مثال اگر حجم مبنای سهمی ۸۰ هزار باشد و ۴۰ هزار سهم با قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود، مقدار افزایشِ قیمت ۲٫۵ درصد برای قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد. البته این حجم مبنا که درباره آن بحث کردیم، مربوط به شرکت‌های ثبت شده در بورس است.
حجم مبنا چه کاربردی دارد؟
یکی از دلایل آن این است که، در بورس افرادی هستند که می‌خواهند با شبیه‌سازی قانون عرضه و تقاضا، مثلا خرید یا فروش تعداد کم از سهام، حال یا با قیمت بالا یا کم باعث تغییر در ارزش سهام شده و یکباره سود کنند.
قانون حجم مبنا می‌آید و تعداد حداقلی معاملات برای هر سهام تعیین می‌کند تا جلوی چنین کارهایی را بگیرد و بگذارد ارزش سهام با توجه به روند عادی خود تغییر کند.
قانون «حداکثر مبلغ معاملات» نیز جهت جلوگیری از افزایش ارزش معاملاتی تعیین شده‌اند.
یکی از دیگر از مزایای شناخت این قانون این است که می‌دانید سهام شرکت هایی که معمولا معاملات پایینی دارند مناسب شما نیستند و ممکن است با خریدشان متحمل ضرر شوید، وقتی تقاضا برای یک نوع سهام پایین بیاید مطمعناً حجم مبنای کمتری هم خواهد داشت زیرا نه فروش دارد که تقاضایی را بر طرف کند و نه تقاضایی که باعث افزایش قیمتی آن شود، بنابراین آن بازار تقریبا راکد است. افراد با تجریه معمولاً از همین روش بهره می‌گیرند تا سود بیشتری کنند، وقتی بازار تقاضای زیادی ندارد ولی می‌دانند به زودی آن نرخ رشد می‌کند، سهام خریده و منتظر می‌مانند تا تقاضا افزایش پیدا کند.
چگونه حجم مبنا را محاسبه کنیم؟
اگر به ابتدای مقاله توجه کرده باشید، گفتیم که این قانون جدید حجم مبنا می‌گوید؛ در روزهای کاری یک سال، تقریباً ۲۵۰ روز، می‌بایست ۲۰ درصد از کل سهام معامله شود، درغیر اینصورت در کاهش ارزش آن سهام تاثیر خواهد گذاشت.
روزهای کاری یک سال را با حذف مناسبت‌های تعطیلی رسمی می‌توان ۲۵۰ روز در نظر گرفت.
حال برای اینکه بفهمیم حجم مبنای یک شرکت از نظر حجم روزانه چقدر است، نیاز به سه عدد داریم؛ ارزش فعلی سهام، روزهای کاری در سال و درصد معامله در سال.
بسیار خوب مثلا فرض می‌کنیم ارزش سهام شرکتی ۲۰۰ میلیون تومان است، ابتدا از آن ۸۰ درصد کم می‌کنیم تا ۲۰ درصد اصلی حجم مبنا را متوجه شویم که برای یک‌سال است، حالا همان ۲۰ درصد را تقسیم بر روز های کاری که همان ۲۵۰ روز است می‌کنیم تا ببینیم در روز چقدر باید از سهام شرکت ۲۰۰ میلیونی ما معامله شود. نتیجه ما ۱۶۰ هزار برای هر روز خواهد بود، بهتر است این روش را خودتان امتحان کرده و با تمرین به این امر مسلط شوید تا در صورت نیاز بتوانید با یک ماشین حساب این موضوع را کشف کنید. چیز ساده ای است.
روش دیگری برای معامله این است که یک سال اگر ۲۵۰ روز کاری داشته باشد، حجم مبنای روزانه‌ی آن شرکت «۰٫۰۰۰۸» هشت ده هزارمِ کل سهم شرکت است. مثلاً اگر شرکتی ۱۰۰ میلیون تومان سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰ هزار از سهم خواهد بود که لازم است در طول روز ِکاری خرید یا فروش شود. بنابراین، باید حداقل ۸۰ هزار سهم معامله شود تا تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال شود. البته این عدد اخیراً تغییر پیدا کرده است، طبق بیانیه زیر:
بر اساس اعلام سازمان بورس اوراق بهادار، از شروع تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس فرمول قبلی «ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار» ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت است، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکتها برابر با ۵ میلیارد تومان و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲ هزار میلیارد تومان و بالاتر، ۱۲ میلیارد تومان و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ میلیارد تومان، ۱۰ میلیارد تومان تعیین شود.
همچنین، تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روزِ معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.
مطمئناً این عدد در سالهای آتی نیز ممکن است دست‌خوش تغییرات خاصی شود که مطمئناً این مطلب سریعاً به روز خواهد شد و شما را با روش جدید حجم مبنا آشنا می کنیم.
دلیل تغییرات این اعداد واضح است، در واقع حداکثر مبلغ حجم معاملات حجم مبنا یک میلیارد تومان است؛ به این معنی که اگر ارزش ۰٫۰۰۰۸ تعداد سهم یک شرکت از یک میلیارد تومان بیشتر شود، عدد مورد نظر را کاهش می‌دهند، یعنی یک میلیارد تومان را با تعداد سهم شرکت مورد نظر متعادل کرده و آن را مبنای محاسبه قرار می‌دهند. حداقل ارزش معامله نیز باید ۵۰ میلیون تومان باشد. این به آن دلیل است که شرکت‌هایی که سهم آنها قیمت نسبتاً بیشتری دارد، اگر بخواهند حجم مبنا را ۰٫۰۰۰۸ در نظر بگیرند، ممکن است ارزش معاملاتی‌شان خیلی خیلی زیاد شود. به همین دلیل است که سقفی به عنوان حداکثر در نظر گرفته می‌شود.
سخن آخر
در نظر داشته باشید قانون حجم مبنا اساسِ تعیین کننده ارزش یک سهام است، بازار بورس ایران مقداری با بازار فارکس تفاوت دارد اما اگر بتوانید با ویژگی های بازار ایران سازگار شده و با انعطاف کامل رفتار کنید، برد با شماست.
در صورتی که اطلاعات مفیدی یا نظری در این زمینه دارید، می‌توانید آن را از بخش نظرات به اشتراک گذاشته و اگر هم سوالی مد نظر دارید، از همان بخش با ما در میان بگذارید.
حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟
همان‌طور که هر بازار یا صنف خاص دارای یک سری قوانین مختص به خود است، بازار بزرگ بورس نیز از همین قضیه پیروی می‌کند و دارای تعدای قانون یا اصل است که توسط نهاد خاصی به نام «سازمان بورس» که به «شرکت بورس اوراق بهادار» نیز شناخته می‌شود، گزینش و به اطلاع رسانده می‌شوند.
یکی از این قوانین «حجم مبنا» نام دارد که یکی از قوانین مهم در معاملات بورسی شناخته می‌شود.
افزایش اطلاعات در زمینه اصول اولیه بورس و قوانین جاری بر آن، به‌راستی می‌تواند شما را با یک دید بازتر و آگاهی بیشتری که مثل یک نقشه عمل می‌کند، وارد این عرصه کند تا بتوانید تصمیمات بهتری اتخاذ نمایید.
تعریف حجم مبنا در بورس چیست؟
سازمان بورس برای رشد یا نزولِ اصولی و عادلانه‌ی ارزش سهام یک شرکت، قانونی به نام حجم مبنا تعیین کرده است که این قانون می‌گوید؛ برای اینکه ارزش سهام شرکت افزایش یا کاهش یابد، می‌بایست در روز تعداد خاصی یا در سال درصدی از سهام آن، مورد معامله «خرید یا فروش» قرار بگیرد، در غیر اینصورت ارزش آن به نسبت محاسبه شده و کم خواهد شد. این درصد در سال ۲۰٪ از کل سهام تعیین شده است. یعنی هر شرکت نسبت به ارزشی که دارد یک حجم مبنای مختص به خود را دارد که در ادامه نحوه محاسبه آن را نیز بررسی می‌کنیم.
نام یا کلمه‌ی «حجم مبنا» به حجم حداقلی یا پایه ای تعداد خرید و فروش سهام اشاره می‌کند و بر این اساس نام گذاری شده است که حجم به معنی تعداد یا اندازه است و مبنا به معنی سطح یا پایه معنی می‌شود.
همان‌طور که می‌دانید اگر معاملات بیش از حجم مبنا باشد، دلیل بر افزایش ارزش سهام نیست، بلکه ارزش سهام مربوط به قانون عرضه و تقاضا است که در واقع نوع معامله را نشان می‌دهد که اگر خرید بیشتر از فروش باشد ارزش آن اضافه می‌شود و همین‌طور بلعکس. در اصل قانون حجم مبنا می‌گوید؛ باید سهام مثلا فلان شرکت روزانه فلان عدد معامله حالا چه خرید و چه فروش شود، اگر از این عدد کمتر باشد، ارزش آن کم می‌شود.
لازم به ذکر است این عدد طی سالها ممکن است بنا بر تشخیص این سازمان تغییر کند.
در مقابل حجم مبنا چیزی به نام «حداکثر مبلغ معاملات» نیز قرار دارد.
حال اگر در تابلوی بورس چیزی به نام قیمت پایانی دیدید، می‌دانید که اگر حجم معاملات آن روز برابر با حجم مبنا بوده این قیمت میانگین یا همان نتیجه قیمت معاملات است و اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا بوده، به همان نسبتِ افزایش یا کاهش ارزش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی آن است که می‌بینید.
میانگین معاملات نیز بر پایه درصد سودی که آن سهم خرید یا فروش داشته است محابسه می‌شود، برای مثال، فرض کنید سهمی در قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود. اگر تعداد سهام معامله شده بیشتر از ۸۰ هزار باشد، این ۵ درصد اعمال شده و مبنای قیمت روز بعد معاملات قرار خواهد گرفت. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی بر اساس نسبت این حجم به حجم مبنا محاسبه می‌شود. برای مثال اگر حجم مبنای سهمی ۸۰ هزار باشد و ۴۰ هزار سهم با قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود، مقدار افزایشِ قیمت ۲٫۵ درصد برای قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد. البته این حجم مبنا که درباره آن بحث کردیم، مربوط به شرکت‌های ثبت شده در بورس است.
حجم مبنا چه کاربردی دارد؟
یکی از دلایل آن این است که، در بورس افرادی هستند که می‌خواهند با شبیه‌سازی قانون عرضه و تقاضا، مثلا خرید یا فروش تعداد کم از سهام، حال یا با قیمت بالا یا کم باعث تغییر در ارزش سهام شده و یکباره سود کنند.
قانون حجم مبنا می‌آید و تعداد حداقلی معاملات برای هر سهام تعیین می‌کند تا جلوی چنین کارهایی را بگیرد و بگذارد ارزش سهام با توجه به روند عادی خود تغییر کند.
قانون «حداکثر مبلغ معاملات» نیز جهت جلوگیری از افزایش ارزش معاملاتی تعیین شده‌اند.
یکی از دیگر از مزایای شناخت این قانون این است که می‌دانید سهام شرکت هایی که معمولا معاملات پایینی دارند مناسب شما نیستند و ممکن است با خریدشان متحمل ضرر شوید، وقتی تقاضا برای یک نوع سهام پایین بیاید مطمعناً حجم مبنای کمتری هم خواهد داشت زیرا نه فروش دارد که تقاضایی را بر طرف کند و نه تقاضایی که باعث افزایش قیمتی آن شود، بنابراین آن بازار تقریبا راکد است. افراد با تجریه معمولاً از همین روش بهره می‌گیرند تا سود بیشتری کنند، وقتی بازار تقاضای زیادی ندارد ولی می‌دانند به زودی آن نرخ رشد می‌کند، سهام خریده و منتظر می‌مانند تا تقاضا افزایش پیدا کند.
چگونه حجم مبنا را محاسبه کنیم؟
اگر به ابتدای مقاله توجه کرده باشید، گفتیم که این قانون جدید حجم مبنا می‌گوید؛ در روزهای کاری یک سال، تقریباً ۲۵۰ روز، می‌بایست ۲۰ درصد از کل سهام معامله شود، درغیر اینصورت در کاهش ارزش آن سهام تاثیر خواهد گذاشت.
روزهای کاری یک سال را با حذف مناسبت‌های تعطیلی رسمی می‌توان ۲۵۰ روز در نظر گرفت.
حال برای اینکه بفهمیم حجم مبنای یک شرکت از نظر حجم روزانه چقدر است، نیاز به سه عدد داریم؛ ارزش فعلی سهام، روزهای کاری در سال و درصد معامله در سال.
بسیار خوب مثلا فرض می‌کنیم ارزش سهام فرمول حجم مبنا در بورس شرکتی ۲۰۰ میلیون تومان است، ابتدا از آن ۸۰ درصد کم می‌کنیم تا ۲۰ درصد اصلی حجم مبنا را متوجه شویم که برای یک‌سال است، حالا همان ۲۰ درصد را تقسیم بر روز های کاری که همان ۲۵۰ روز است می‌کنیم تا ببینیم در روز چقدر باید از سهام شرکت ۲۰۰ میلیونی ما معامله شود. نتیجه ما ۱۶۰ هزار برای هر روز خواهد بود، بهتر است این روش را خودتان امتحان کرده و با تمرین به این امر مسلط شوید تا در صورت نیاز بتوانید با یک ماشین حساب این موضوع را کشف کنید. چیز ساده ای است.
روش دیگری برای معامله این است که یک سال اگر ۲۵۰ روز کاری داشته باشد، فرمول حجم مبنا در بورس حجم مبنای روزانه‌ی آن شرکت «۰٫۰۰۰۸» هشت ده هزارمِ کل سهم شرکت است. مثلاً اگر شرکتی ۱۰۰ میلیون تومان سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰ هزار از سهم خواهد بود که لازم است در طول روز ِکاری خرید یا فروش شود. بنابراین، باید حداقل ۸۰ هزار سهم معامله شود تا تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال شود. البته این عدد اخیراً تغییر پیدا کرده است، طبق بیانیه زیر:
بر اساس اعلام سازمان بورس اوراق بهادار، از شروع تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس فرمول قبلی «ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار» ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت است، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکتها برابر با ۵ میلیارد تومان و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲ هزار میلیارد تومان و بالاتر، ۱۲ میلیارد تومان و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ میلیارد تومان، ۱۰ میلیارد تومان تعیین شود.
همچنین، تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روزِ معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.
مطمئناً این عدد در سالهای آتی نیز ممکن است دست‌خوش تغییرات خاصی شود که مطمئناً این مطلب سریعاً به روز خواهد شد و شما را با روش جدید حجم مبنا آشنا می کنیم.
دلیل تغییرات این اعداد واضح است، در واقع حداکثر مبلغ حجم معاملات حجم مبنا یک میلیارد تومان است؛ به این معنی که اگر ارزش ۰٫۰۰۰۸ تعداد سهم یک شرکت از یک میلیارد تومان بیشتر شود، عدد مورد نظر را کاهش می‌دهند، یعنی یک میلیارد تومان را با تعداد سهم شرکت مورد نظر متعادل کرده و آن را مبنای محاسبه قرار می‌دهند. حداقل ارزش معامله نیز باید ۵۰ میلیون تومان باشد. این به آن دلیل است که شرکت‌هایی که سهم آنها قیمت نسبتاً بیشتری دارد، اگر بخواهند حجم مبنا را ۰٫۰۰۰۸ در نظر بگیرند، ممکن است ارزش معاملاتی‌شان خیلی خیلی زیاد شود. به همین دلیل است که سقفی به عنوان حداکثر در نظر گرفته می‌شود.
سخن آخر
در نظر فرمول حجم مبنا در بورس داشته باشید قانون حجم مبنا اساسِ تعیین کننده ارزش یک سهام است، بازار بورس ایران مقداری با بازار فارکس تفاوت دارد اما اگر بتوانید با ویژگی های بازار ایران سازگار شده و با انعطاف کامل رفتار کنید، برد با شماست.
در صورتی که اطلاعات مفیدی یا نظری در این زمینه دارید، می‌توانید آن را از بخش نظرات به اشتراک گذاشته و اگر هم سوالی مد نظر دارید، از همان بخش با ما در میان بگذارید.
حذف صف‌نشینی در بورس با کاهش ارتفاع سرعت‌گیرها
در شرایط کنونی امکان حذف یکباره دامنه نوسان و حجم مبنا در بورس وجود ندارد و بازار سرمایه تا رسیدن به بلوغ فاصله زیادی دارد.
خبر اقتصادی - رشد حبابی قیمتها در بورس و بروز نوسانات شدید در سال 82، چالشی جدید در بازار سهام کشور بود و این اتفاق موجب شد تا حسین عبده تبریزی که آن روزها بر صندلی دبیرکلی بورس اوراق بهادار کشور می نشست اهرمی را برای کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت و خیز بی مورد قیمت سهام که با معامله چند سهم اتفاق می افتاد، به بازار تحمیل کند.
به گزارش تسنیم؛ این فرمول که "حجم مبنا" خوانده می شود، در ابتدا و در سال 82 از ضرب تعداد سهام شرکتها در عدد 8 ده‌هزارم محاسبه می‌شد، اما این نسبت بعدها برای شرکت‌های بزرگ به عدد 3 ده هزارم تغییر کرد تا زمینه افزایش نقدشوندگی سهام شرکت‌های بزرگ فراهم شود.
این اهرم کنترلی، از ابتدا نیز با مخالفت های بسیاری روبرو بود و فعالان بازار سهام همواره یکی از عوامل اصلی گره‌های معاملاتی را حجم مبنا می دانستند؛ چرا که بکارگیری این اهرم موجب شد تعداد زیادی از سهامداران حقوقی به دلیل اینکه نمی‌توانستند از شرکت‌های بزرگ بازدهی به دست آوردند به سمت شرکت‌های کوچک و حتی زیان ده حرکت کنند و این اتفاق زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های کوچک در بورس را فراهم کرد.
با این وجود، اکنون حدود 12 سال از حضور و اجرای فرمول حجم مبنا در بورس می گذرد و این میهمان ناخوانده بازار سهام حالا به یکی از معیارهای تصمیم گیری سهامداران و معامله گران تبدیل شده است.
موافقانش مهم‌ترین مزیت قانون حجم مبنا را جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در روند قیمتها می دانند می گویند زمانی که یک سهم در روند نزولی قرار می‌گیرد، میزان عرضه بر تقاضا فزونی می‌یابد و معمولا این چیرگی عرضه بر تقاضا، آن قدر پررنگ می‌شود که حجم معاملات سهم به شدت کاهش یافته و اصطلاحا معاملات در آن نماد قفل می‌شود. در این حالت هم به دلیل کاهش شدید حجم معاملات، بر اساس قانون حجم مبنا، درصد نوسان پایان روز نیز کاهش می‌یابد و بر این اساس از سقوط برق آسای سهم جلوگیری می‌شود.
اما در مقابل مخالفان عقیده دارند همین ویژگی قانون حجم مبنا بزرگ‌ترین عیب آن به شمار می‌آید؛ چرا که با شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش در بازار، حجم زیادی از سرمایه سرمایه‌گذاران در این صف‌ها بلوکه می‌شود؛ حجمی که می‌تواند با گردش در سایر نمادها بر رونق بورس بیفزاید، بنابراین شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش، روانی معاملات در بازار را مورد تهدید قرار می‌دهد.
بعلاوه این که اگر سهامداری که سهمش در صف فروش فرو رفته، نیاز فوری به سرمایه‌اش پیدا کند، چاره‌ای ندارد جز آنکه سهم خود را به صورت وکالتی و با قیمتی بسیار پایین تر از ارزش آن به شخص دیگری واگذار کند. همچنین فرسایشی شدن این صف‌ها می‌تواند اثرات نامطلوبی بر روان جمعی بازار داشته باشد.
در مجموع باید گفت حذف حجم مبنا و دامنه نوسان که از آن به عنوان "سرعت‌گیر بازار" یاد می شود در سالهای گذشته به عنوان یکی از خواسته‌های فعالان بازار سرمایه مطرح بوده و کارشناسان بورسی بر این باورند که این فرمولها رفتار بازار را از حالت تعادلی خارج کرده است.
بعلاوه این که رفتار سرمایه‌گذاران نیز بر اساس این فرمول رفته رفته تغییر کرده است و نتیجه آن وجود صف‌های خرید و فروش کاذب شده، که این موضوع در گذر زمان تبدیل به یکی از پارامترهای تصمیم‌گیری معامله‌گران و سرمایه‌گذاران نیز گردیده است.
به باور کارشناسان در حال حاضر هم برای بسیاری از فعالان بازار، سیگنال خرید و فروش بر اساس نوع صف و حجم سهام در صف صادر می‌شود و وقتی در یک نماد بزرگ از یک گروه بورسی صف خرید سنگین می‌شود، به‌صورت خودکار و بدون در نظر گرفتن ارزندگی‌ها، تمام نمادهای این گروه هم با افزایش تقاضا مواجه شده یا صف خرید می‌شود و در زمان صف فروش هم همین حالت اتفاق می‌افتد.
بر این اساس گویا قرار است تغییراتی در حجم مبنا تا پایان سال رقم بخورد و به گفته مدیرعامل بورس تهران، شورای بورس با تغییر دامنه نوسان و حجم مبنا موافقت کرده و این تغییرات تا پایان سال اجرایی خواهد شد و علاوه بر تغییر روش محاسبه حجم مبنا، دامنه نوسان قیمت سهام عادی و حق تقدم هم از 4 و 8 درصد فعلی به 5 و 10درصد افزایش خواهد یافت.
با این حال گویا بازار سرمایه کشور تا رسیدن به بلوغ فاصله زیادی دارد و وجود دامنه نوسان و حجم مبنا در حقیقت یعنی اعتقاد به اینکه فعالان بازار افراد بالغی نیستند و نمی‌توانند تصمیمات درستی درخصوص قیمت‌‌گذاری سهام داشته باشند.
به علاوه این که روند کلی شاخص و قیمت سهام شرکتها در بورس طی سالهای گذشته نشان می دهد در شرایط کنونی امکان حذف یکباره دامنه نوسان و حجم مبنا در بورس وجود ندارد و بهترین زمان و شرایط برای حذف حجم مبنا و دامنه نوسان در تالار شیشه ای زمانی است که شاخص و قیمت سهام شرکتها در بورس به ثبات و منطق رسیده باشند.
ارزش معاملات در بورس چیست؟
همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس افراد همواره با چالشی مبنی بر یافتن بهترین فرصت جهت سرمایه گذاری روبرو هستند؛ از این رو روش های مختلفی جهت تحلیل بازار و رویدادهای آن طراحی شده است. جهت بهره مندی از این روش ها در ابتدا نیاز به آشنایی با اصطلاحات رایج و همچنین مفاهیم آن دارید.
اگر هنوز اطلاعات تکمیلی در مورد بورس ندارید مطلب بورس چیست؟ را مطالعه فرمایید.
از مفاهیم مهم که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، “ارزش معاملات در بورس” و به موازات آن “ارزش بازار” است؛ آشنایی با این دو مورد کمک شایانی به شما در درک بازار خواهد کرد.
مفهوم ارزش معاملات بورس و کاربرد آن
“ارزش معاملات در بورس” در اصل معیاری است جهت تخمین حجم نقدینگی در بازار و یافتن زمان مناسب سرمایه گذاری. به عبارتی شما با اطلاع از ارزش ریالی کل داد و ستدهای انجام شده در روز (تا لحظه ای که آن را مشاهده می کنید)، موفق به تخمین حجم نقدینگی همان روز می‌شوید که این مورد یکی از فاکتورهای مهم جهت یافتن بهترین زمان سرمایه گذاری است.
برای مشاهده ارزش معاملات هر نماد می‌توانید به سایت tsetmc.com مراجعه نمایید.
بدیهی است که افزایش ارزش سهام در یک نماد خاص، نشان دهنده افزایش سرمایه گذاری در سهم مذکور و رشد قیمت آن است؛ گفتنی است این مورد در رابطه با کل بازار سهام نیز صدق می کند؛ افزایش ارزش کل معاملات بازار، گویای ورود نقدینگی و روند مثبت بازار بوده و از طرفی برعکس این مورد نیز صادق است؛ کاهش ارزش معاملات بازار گویای زمان نامناسب جهت سرمایه گذاری خواهد بود. دقت نمایید گرچه توجه بر این مورد می تواند راهنمای شما جهت سرمایه گذاری سود ده باشد، ولی این موضوع به تنهایی کافی نبوده و استفاده از روش‌های تحلیلی دیگر در کنار آن ضروری است.
مفهوم ارزش بازار
از مفاهیم دیگری که درک آن در کنار ارزش معاملاتی حائز اهمیت است، “ارزش بازار” است؛ چراکه با بررسی ارزش معاملاتی، شما دیدگاه کوتاه مدتی جهت انجام سرمایه گذاری به‌دست می آورید. از آنجایی که روند صعودی و یا نزولی بودن سهام یک نماد معمولا نمی‌تواند برای مدت زمان طولانی ادامه یابد، لذا نیاز به دیدگاه دیگری جهت تحلیل روند سهام یک نماد برای زمان طولانی‌تر در این جایگاه حس می‌شود. نحوه محاسبه ارزش بازار برای هر نماد به شرح زیر است:
تعداد سهام کل شرکت × قیمت هر سهم (قیمت پایانی سهم در روز معاملاتی) = ارزش بازار
طبق فرمول بالا، تعیین ارزش بازار، بسته به دو پارامتر قیمت سهام و تعداد آن خواهد بود؛ به طوری که با افزایش و یا کاهش قیمت سهام، ارزش بازار آن به صورت صعودی و یا نزولی تغییر خواهد کرد و از طرفی در صورت ثابت ماندن قیمت و افزایش تعداد سهام، ارزش بازار مشمول تغییر مثبت خواهد شد؛ از این رو بسیاری از افراد تحت تاثیر این روند قرار گرفته و با افزایش ارزش بازار شرکتی، آن را بزرگ‌تر و معتبرتر پنداشته و به سرمایه گذاری در آن می پردازند. این تفکر تا حدودی صحیح بوده و می‌توان گفت ریسک سرمایه گذاری در این حالت کمتر خواهد بود؛ اما در نظر داشته باشید در شرکت های کوچک‌تر با ارزش دارایی پایین‌تر، در صورت رشد سهام، سودآوری خوبی برای سرمایه گذاران به عمل می آید.
مورد دیگر مربوط به قیمت هایی است که خرید و فروش سهام شرکت با آن صورت می گیرد. ممکن است این قیمت ها حقیقی نباشد و بارها مشاهده شده که قیمت سهامی به صورت غیر منطقی بیش از حد بالا و یا پایین است؛ از آنجایی که قیمت سهام یکی از پارامترهای محاسبه ارزش بازار است، لذا در صورت دستکاری قیمت، نمی‌توان ارزش بازار آن شرکت را معیاری جهت سرمایه گذاری (در آن زمان خاص) در نظر گرفت؛ در این شرایط می‌توانید به بررسی قیمت سهام شرکت های مشابه آن (از نظر نوع فعالیت) بپردازید تا درک بیشتری از قیمت حقیقی به دست آورید. آخرین موردی که در این بخش توجه به آن پیشنهاد می‌شود، “حجم معاملات” است. حجم معاملات به معنی تعداد کل خریداران و فروشندگان و در کل میزان فعالیت بازار است. این مورد رابطه مستقیم با قیمت سهام داشته و معمولا رشد این دو را به موازات یکدیگر می‌توان مشاهده کرد که گویای پویایی بازار در آن بازه زمانی است.
با توجه به اینکه مراجعه به “سایت مدیریت فناوری بورس تهران” جهت مشاهده ارزش معاملات ضروری است، لذا در ادامه توضیحاتی در این باره ارائه خواهد شد:
پس از ورود به سایت بلافاصله جداولی را مشاهده خواهید کرد که اطلاعات آن مربوط به بازارهای بورس و فرابورس بوده و علاوه بر توضیحات قبل، نمادهای پر بیننده و موثر بر شاخص ها و همچنین تغییرات آنها نیز در این جداول قابل رویت هستند.
در تب های بعدی به ترتیب می‌توانید به بررسی موارد زیر بپردازید:
- بورس اوراق بهادار تهران: این بخش خود شامل زیر مجموعه های متفاوتی است که در آن می‌توان اطلاعات کامل شاخص ها (شاخص های منتخب، برترین گروه های صنعت و …)، نوسان قیمت ها، میزان عرضه و تقاضای هر نماد، بازار ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی را مشاهده نمایید.
- فرابورس ایران: زیر مجموعه های این تب غالبا همانند “بورس اوراق بهادار تهران” بوده، ولی دارای بخش های اضافه تری شامل: شرکت‌های کوچک و متوسط، بازار پایه و مشتقه است.
- بورس انرژی ایران: بورس انرژی، یک بورس کالایی به حساب می آید و اطلاعات مربوط به این بازار شامل: عرضه های پیش رو و انجام شده، بازار عمده فروشی، صندوق های قابل معامله در بورس، اوراق گواهی ظرفیت و … در تب های مختلف آن قابل دسترسی است.
- شبکه کدال: کدال شبکه ای جهت درج گزارشات کلیه ناشران سهام در بازار بورس است که دسترسی به این گزارشات از طریق همین بخش و همچنین مراجعه به سایت کدال فراهم است.
- صندوق های سرمایه گذاری: همان‌طور که از نام آن پیدا است، می‌توانید اطلاعات صندوق های سرمایه گذاری را در این تب مشاهده نمایید.
- بورس کالا: آخرین تب این بخش مربوط به عرضه کنندگان کالا در بورس است که در آن می‌توان اطلاعات سلف استاندارد بورس کالا، صندوق های کالایی، گواهی سپرده کالایی، نمای بازار آتی، قیمت نمادهای فیزیکی و … را مشاهده کرد.
سخن آخر
ارزش یک معامله در بازار بورس هیچگاه با اتکا بر یک مورد خاص مشخص نمی گردد؛ در نظر داشته باشید با توجه به نوع معاملات، دیدگاه های متفاوتی جهت دریافت سود وجود دارد و بسته به آن نیز روش های تحلیل مختلف و توجه به المان های متفاوتی پیشنهاد می‌شود. مشخصا سرمایه گذاری طولانی مدت و کوتاه مدت، نوسان گیری، بورس کالا و یا اوراق بهادار و … هر کدام دارای ویژگی های خاص خود بوده و نیازمند تحلیلی متفاوت هستند. از طرفی مطالعه روش های تحلیل، بدون آشنایی با مفاهیم آن احتمالا نتیجه مثمر ثمری به همراه نخواهد داشت. در نتیجه بهترین راه، حرکت موازی در جهت “آشنایی با مفاهیم” و “آموزش دوره ها و تحلیل ها” می‌تواند باشد.
از کاهش ارتفاع تا لزوم حذف سرعت‌گیرها دربورس
هرچند برخی بر این باورند تغییر فرمول حجم مبنا، باعث تحرک و پویایی در بورس می شود، اما در مقابل برخی معتقدند یکی از مشکلات بورس ما عدم همخوانی قیمت باز و بسته شدن نمادهای بورسی است و این تصمیم اثری کوتاه مدت بر بازار سهام دارد.
رشد حبابی قیمتها و بروز نوسانات شدید در سال ۸۲، چالشی جدید در بازار سهام کشور در آن سالها بود که باعث شد حسین عبده تبریزی که آن روزها بر صندلی دبیرکلی بورس اوراق بهادار کشور می نشست، ابزار و اهرمی را برای کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت و خیز بی مورد قیمت سهام به بازار تحمیل کند. این مهمان ناخوانده بورس، “حجم مبنا” خوانده شد و در ابتدا از ضرب تعداد سهام شرکتها در عدد ۸ ده‌هزارم محاسبه می‌شد.
در آن سالها مخالفت های بسیاری نیز در خصوص این اهرم کنترلی عنوان شد و فعالان بازار سهام همواره یکی از عوامل اصلی گره‌های معاملاتی را حجم مبنا می دانستند؛ چرا که بکارگیری این اهرم موجب شد تعداد زیادی از سهامداران حقوقی به دلیل اینکه نمی‌توانستند از شرکت‌های بزرگ بازدهی به دست آوردند به سمت شرکت‌های کوچک و حتی زیانده حرکت کنند و این اتفاق زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های کوچک در بورس را فراهم کرد.
موافقانش هم مهم‌ترین مزیت قانون حجم مبنا را جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در روند قیمتها می دانستند که به کفته آنها زمانی که یک سهم در روند نزولی قرار می‌گیرد، میزان عرضه بر تقاضا فزونی یافته و معمولا این چیرگی عرضه بر تقاضا، آن قدر پررنگ می‌شود که حجم معاملات سهم به شدت کاهش یافته و اصطلاحا معاملات در آن نماد قفل می‌شود. در این حالت هم به دلیل کاهش شدید حجم معاملات، بر اساس قانون حجم مبنا، درصد نوسان پایان روز نیز کاهش می‌یابد و بر این اساس از سقوط یکباره و شدید سهم جلوگیری می‌شود.
اما در مقابل مخالفان عقیده دارند همین ویژگی قانون حجم مبنا بزرگ‌ترین عیب آن به شمار می‌آید؛ چرا که با شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش در بازار، حجم زیادی از سرمایه سرمایه‌گذاران در این صف‌ها بلوکه می‌شود؛ حجمی که می‌تواند با گردش در سایر نمادها بر رونق بورس بیفزاید، بنابراین شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش، روانی معاملات در بازار را مورد تهدید قرار می‌دهد.
با این وجود، اکنون حدود ۱۲ سال از حضور و اجرای فرمول حجم مبنا در بورس می گذرد و این میهمان ناخوانده بازار سهام حالا به یکی از معیارهای تصمیم گیری سهامداران و معامله گران تبدیل شده؛ هر چند که بر اساس مصوبه جدید هیات مدیره سازمان بورس قرار است از ابتدای اسفند امسال، حجم مبنای کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت شود.
همچنین بر این اساس، حداکثر ارزش حجم مبنا ده میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال است که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود و در صورت انجام اقدامات شرکتی، تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب های این مصوبه، محاسبه و اعمال می شود.
در مدل گذشته اگر متوسط قیمت سهامی که در یک روز معامله می شد به حجم مبنا نمی رسید، به اندازه ضریب حجم مبنا تعریف می شد اما الان با تغییری که صورت گرفته چنانچه قیمت حجم معاملات یک روز شرکت های بزرگ یک میلیارد تومان باشد، متوسط قیمت اعمال خواهد شد و ضریب جدیدی بر آن اعمال نمی شود که بر قیمت پایانی تاثیر بگذارد.
با این حال برخی کارشناسان بورسی در خصوص این مصوبه بر این باورند تغییر فرمول حجم مبنا، باعث تحرک و پویایی در سهام شرکت های بزرگ می شود و جلوی حرکت آهسته و گاه تنبل گونه این دسته از سهم ها را می گیرد که این موضوع باعث اقبال فعالان بازار سرمایه به سهام شرکت های بزرگ و در نتیجه افزایش معاملات روزانه خواهد شد؛ هر چند در این مدل با یک میلیارد تومان معامله در یک روز سهام شرکت می تواند مثبت یا منفی کامل شود.
همچنین این اقدام سازمان بورس برای روان سازی بازار بسیار موثر است و نشان می دهد که سازمان بورس به منظور حمایت از سرمایه گذاران اقدام به بازنگری در قوانین و دستورالعمل ها کرده است. بعلاوه این که این تصمیم گیری بازار سهام را به سمت تعادل سازی در وضعیت قیمت و معاملات شرکت ها سوق می دهد.
اما در مقابل برخی معتقدند آن چیزی که در بورس های دنیا در خصوص حجم مبنا اجرایی می شود قیمت باز و بسته شدن سهام شرکتها برمبنای ۱۵ دقیقه پایانی معاملات است که بر اساس برآورد تقاضاهای موجود در این دقایق، میانگین گرفته می شود و حجم مبنا را تشکیل می دهد، بنابراین آنچه در زمینه حجم مبنا در کشور ما اتفاق می افتد متفاوت از سایر کشورهاست.
همچنین یکی از مشکلات بورس ما عدم همخوانی قیمت باز و بسته شدن نمادهای بورسی است و تصمیم اخیر هیات مدیره سازمان بورس در خصوص حجم مبنا اقدام موقتی است که هر چند ممکن است اثر یکی دو روزه و کوتاه مدت داشته باشد، اما دوباره کلیت بازار به روال قبلی خود باز می گردد.
دیدگاه شما